صفرعلی قانونی - ایران-قم- دانشگاه پیام نور-دانشکده الهیات-رشته مدرسی معارف اسلامی-گرایش تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی

پس از جنبش امام حسین (ع)، جنبش های مختلفی برای خون خواهی، مبارزه با حاکمان ستمگر و با شعارهای دینی و شیعی رخ داد که جنبش ابن طباطبا به همراه فرمانده اش ابوالسرایا در سال های پایانی سده دوم قمری یکی از مهم ترین آنها است. دغدغه مهم نوشتار کنونی بررسی ماهیت سیاسی و اندیشه ای این جنبش و شیعی بودن آن است و اینکه بر اساس داده های تاریخی رهبر جنبش تا چه اندازه پیرو امام رضا (ع) بوده است. برای بررسی ماهیت آن و امامی دانستن جنبش، سنجه هایی مطرح شده تا از سویی ارتباط جنبش با امام معصوم (ع) همان بازه زمانی روشن شود و بتوان ارزیابی دقیق و علمی درباره ارتباط جنبش با امام به دست داد. از سوی دیگر، برخی سنجه ها مانند هدف، شعار، عوامل، و دستاورد های جنبش، جایگاه اسلامی و اجتماعی آن را بررسی می کند. بنابراین، می کوشیم ماهیت سیاسی و اندیشه ای جنبش ابن طباطبا را با بررسی گزارش های تاریخی و بر پایه سنجه هایی مشخص، تحلیل و ارزیابی کنیم. دستاورد پژوهش نشان دهنده آن است که این جنبش بر اساس اندیشه سیاسی امامیه پیش نرفته است و تا حدودی اندیشه زیدی دارد، اما می توان نشانه های جنبشی اسلامی و اجتماعی را در آن مشاهده کرد.

جنبش شیعی, جنبش اسلامی, جنبش اجتماعی, امام رضا (ع), ابن طباطبا, ابوالسرایا