علی آقانوری - دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب
اعظم خوش صورت موفق - دکتری مذاهب فقهی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم

عزاداری برای سیدالشهدا (ع) از بارزترین مصادیق تعظیم شعایر تشیع است که جامعه شیعی به آن اهتمام دارد. این شعار فراگیر شیعیان، امروزه در برخی مناطق همراه با اعمالی همچون قمه زنی و صدمه زدن به بدن انجام می شود و موجب ترسیم چهره ای خشن و منفور از اسلام شیعی در جهان شده است. از این رو بررسی و نقد مشروعیت این قبیل اعمال از دیدگاه عالمان شیعه ضروری می نماید. فقهای شیعی درباره این گونه اعمال مواضع متفاوتی اتخاذ کرده اند. برخی آن را مطلقا جایز دانسته اند و برخی نیز با شرط واردنشدن ضرر به بدن، فتوا به جواز آن داده اند. برخی دیگر از فقیهان با توجه به وهن آمیزبودن آن برای مکتب شیعه و با توجه به اینکه قمه زنی از مصادیق فعل ضرری و حرام است، آن را موضوعا از دایره «تعظیم شعائر» خارج دانسته اند و به نامشروع بودن آن حکم داده اند. از نگاه این دسته، با توجه به ضرورت ها و اولویت های عصر حاضر، از باب حکم ثانوی اعمال مذکور فاقد مجوز قانونی و شرعی است و دلایل مدافعان مشروعیت آن جای چون وچرا دارد و نقدپذیر است. مقاله حاضر به بررسی این موضوع مهم و مبتلابه جامعه شیعی می پردازد و ادله موافقان را نقد می کند.

قمه زنی, جراحت بر نفس, لطم