مهدی خادمی کولایی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور
مجید سرمدی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور
فاطمه زمانی کارمزدی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور

     بازخوانی آثار ادبی با رویکردهای تازه به پویایی فضای جامعه ادبی می­انجامد. نقد جامعه­شناسی در عرصه ادبیات، به بررسی تاثیر متقابل ادبیات و جامعه بر یکدیگر می­پردازد و با تحلیل این تاثیر و تاثرها، راهی نوین در برابر کسانی قرار می­دهد که دغدغه اصلی ذهن آن­ها شناخت انسان و جامعه جدید انسانی است. نگرش جامعه­شناسانه به رمان با رویکرد جامعه­شناسی زنان، منظری نسبتا نوپدید است که از قابلیت وگنجایی چشم­گیری برای بحث های نوین و جذاب در این زمینه برخوردار است. نگارندگان از این نظرگاه و با تکیه بر دیدگاه­های «پی­یر بوردیو»، نظریه­پرداز و منتقد فرانسوی، به بررسی رمان خاله­بازی از بلقیس سلیمانی پرداخته­اند. سلیمانی در این رمان با نگاهی واقع­گرایانه و در عین حال انتقادی به مسایل اجتماعی و فرهنگی ایران، خصوصا وضعیت زنان در دهه شصت و قبل از آن می­پردازد. روش تحقیق این مقاله، توصیفی - تحلیلی و بهره­ور از دیدگاه جامعه­شناسی بر پایه مکتب انتقادی پی­یر بوردیو است. در رابطه دیالکتیکی عاملیت و ساختار بوردیو در کنش افراد این داستان، بیشتر بازتولید ساختارهای ثابت فرهنگی وجود دارد؛ اما در پایان رمان، شاهد تولید ساختاری جدید از سوی یکی از شخصیت­های اصلی آن هستیم. همچنین مفاهیم بازتاب یافته در رمان خاله­بازی ناظر بر آن است که نویسنده آن – خواسته یا ناخواسته - با نگاهی به جامعه در بستر اسطوره­ای، تاریخی، پیشامدرن، مدرن و پسامدرن و مقایسه ضمنی آن ها با یکدیگر، رابطه دیالکتیکی عاملیت و ساختار بوردیو را تایید می کند.

جامعه شناسی رمان, پی یر بوردیو, بازتولید ساختار, بلقیس سلیمانی, خاله بازی