فاطمه فعال - دانشجوی دکترا، گروه عمران، دانشکده مهندسی عمران و معماری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
حمیدرضا غفوری - استاد، گروه عمران، دانشکده مهندسی عمران و معماری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
سید محمد اشرفی - استادیار، گروه عمران، دانشکده مهندسی عمران و معماری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

درک واقع بینانه آسیب پذیری آبخوان نسبت به پیشروی آب شور یکی از پیش نیازهای مهم مدیریت آبخوان های ساحلی است. روش GALDIT ابزار مناسبی است که علی رغم درنظر گرفتن خصوصیات کیفی، هیدروژئولوژیکی و زمین شناسی آبخوان، نقش تغذیه سطحی آبخوان را درنظر نگرفته است. محدوده مطالعاتی قم-کهک بخشی از حوضه آبریز دریاچه نمک است که در بخش خشک و بیابانی ایران مرکزی قرار گرفته است. به علت کمبود منابع آب های سطحی و زیرزمینی منطقه، بخشی از نیازهای شرب و صنعت شهر قم از آب های خارج از این محدوده مطالعاتی تامین می شود. در این پژوهش با افزودن پارامتر تغذیه سطحی آبخوان، روش GALDITR معرفی شد و آسیب پذیری آبخوان ساحلی قم به پیشروی آب شور دریاچه نمک ارزیابی شد. سپس با توجه به ویژگی های آبخوان مورد بررسی از روش تحلیل سلسله مراتبی برای بازبینی وزن پارامترهای مدل GALDITR استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، رتبه زیاد پارامتر تغذیه سطحی آبخوان در بخش وسیعی از آبخوان، منجر به افزایش وسعت ناحیه با آسیب پذیری متوسط مدل GALDITR نسبت به روش GALDIT شد. در مدل GALDITR-AHP، پارامترهای فاصله از خط ساحلی، تراز سطح آب زیرزمینی نسبت به سطح دریاچه و تاثیر آب شور پیشروی کرده به ترتیب وزن بیشتری از سایر پارامترها گرفتند. با افزایش وسعت ناحیه با آسیب پذیری کم در مدل GALDITR-AHP، آسیب پذیری آبخوان در حوالی شهر قم به پیشروی آب شور کاهش یافت. شاخص آسیب پذیری مدل هایGALDITR-AHP، GALDITR و GALDIT به ترتیب بیشترین هم بستگی را با مقدار کلر در نقاط مشاهده ای نشان دادند. نتایج پژوهش نشان داد که نواحی با آسیب پذیری زیاد و متوسط در بخش شرقی آبخوان قم با وسعت حدود ۱۴ درصد از کل مساحت آبخوان مستعد پیشروی آب شور بوده و می توانند به عنوان محدوده گسترش آب شور برای پایش و مدیریت بهینه آبخوان ساحلی درنظر گرفته شوند.

پیشروی آب شور, ارزیابی آسیب پذیری, GALDIT, تغذیه سطحی آبخوان, AHP, آبخوان قم