مسعود مهاجری - دانشیار انگل شناسی
هما حجاران - استادیار گروه انگل شناسی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران
سید علی اکبر شمسیان - استادیار گروه انگل شناسی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
جلیل توکل افشاری - دانشیار گروه ایمونولوژی دانشگاه علوم پزشکی مشهد
فاطمه سعدآبادی - کارشناس ارشد انگل شناسی پزشکی

مقدمه: لیشمانیوز به ویژه از نوع جلدی به صورت یک مشکل مهم بهداشتی در بسیاری از نقاط ایران از جمله شهر نیشابور در استان خراسان رضوی مطرح می باشد. گونه های متفاوتی از این انگل سبب ایجاد بیماری شده و تعیین گونه های آن جهت کنترل و پیشگیری از بیماری لازم است. از طرفی تمام گونه ها و سویه های متعلق به جنس لیشمانیا از نظر مورفولوژیک یکسان هستند و تشخیص گونه های عامل سالک به صورت میکروسکوپی امکان پذیر نبوده و یافته های اپیدمیولوژیک و بالینی هم به تنهایی ابزار مناسبی برای تعیین گونه انگل نمی باشد. اما از آنجا که DNA موجود در هر انگل مانند سایر موجودات زنده خاص همان گونه است، این امر راه را برای استفاده وسیع از DNA جهت شناسایی و تشخیص و تعیین گونه های انگل هموار نموده است. در میان این روشها، روش RAPD-PCR از جایگاه ویژه ای برخوردار است. از آنجا که شهر نیشابور از کانونهای مهم این بیماری محسوب می شود و تاکنون نیز مطالعات دقیق ملکولی درباره وضعیت لیشمانیوز پوستی در این شهرستان صورت نگرفته است، هدف از این مطالعه تعیین گونه های انگل ایجاد کننده سالک با روش RAPD-PCR است. روش کار: این مطالعه توصیفی بر ۵۷ نمونه انگلی جدا شده از افراد مبتلا که از ۱/۶/۸۵ لغایت۳۰/۵/۸۶ به آزمایشگاههای مراکز بهداشت شهرستان نیشابور مراجعه کرده بودند، انجام شد. جهت تعیین گونه انگل به روش RAPD-PCR نمونه های به دست آمده از ۵۷ بیمار مبتلا به لیشمانیوز جلدی که به روش لام مستقیم بیماری آنها تایید شده بود، در محیطهای NNN و سپس RPMI-۱۶۴۰ کشت داده شدند. پس از کشت انبوه و استخراج DNA به روش پروتئین کیناز، نمونه ها با روش RAPD-PCR با استفاده از چهار پرایمر ده نوکلئوتیدی تکثیر گردیدند. الگوی الکتروفورزی هر نمونه با نمونه های استاندارد لیشمانیا تروپیکا، ماژور و مارکر مقایسه شد و نتایج جمع آوری گردید. در این مطالعه نمونه گیری به صورت آسان بود. نتایج: نتایج این مطالعه نشان داد گونه مولد لیشمانیوز در تمامی ۵۷ بیمار مورد آزمایش در شهرستان نیشابور، لیشمانیا تروپیکا بوده است. نتیجه گیری: به نظر می رسد گونه لیشمانیا تروپیکا تنها عامل ایجادکننده سالک در این شهرستان باشد و همچنین روش RAPD-PCR تکنیک مناسبی جهت شناسایی انگل لیشمانیا در مطالعات اپیدمیولوژیک است.

لیشمانیا ماژور, لیشمانیا تروپیکا, RAPD-PCR, خراسان, نیشابور