کاملیا کتالاتی
قربانعلی نعمت زاده
غفار کیانی
سید حمید رضا هاشمی

کیفیت ظاهری دانه برنج عمدتا شامل طول دانه و نسبت طول به عرض می­باشد و سهم به سزایی در بازارپسندی محصول دارد. با توجه به اینکه تعیین فنوتیپ شکل دانه در مراحل اولیه رشد گیاه میسر نمی­باشد انتخاب به کمک نشانگرهای مولکولی گامی اساسی در جهت بهبود صفات کمی و کیفی برنج می­باشد. در این تحقیق به منظور ترمیم صفات کمی و کیفی رقم جدید قائم، از دو رقم محلی شصتک و دمسیاه و دو رقم اصلاح شده فجر و نعمت به عنوان والد در تلاقی­ها استفاده گردید. جهت اجرای MAS در لاین­های حاصل از تلاقی­های مرکب، ابتدا کارایی نشانگر GS۳ به کمک مطالعات بیوانفورماتیکی (In silico) و بررسی همبستگی الگوی باندی با فنوتیپ والدین تایید گردید. بدین نحو که رقم شصتک با خصوصیات دانه گرد، نسبت به سایر والدین الگوی باندی منحصر به فردی ایجاد نمود. از الگوی باندی نشانگر GS۳ در تلاقی­های مرکب شماره ۱ (فجر / قائم// شصتک / قائم)، تلاقی شماره ۳ (نعمت / قائم// شصتک / قائم) و تلاقی شماره ۴ (شصتک / قائم // دمسیاه/ قائم) جهت تمایز بوته­های هتروزیگوس دارای آلل شصتک (نامطلوب) از سایر بوته­ها (دانه کشیده) استفاده گردید. شایان ذکر است برای دستیابی به لاین­های خالص، بوته­های دانه بلند انتخابی می­بایست در نسل­های پیشرفته­تر مورد بررسی قرار گیرند. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که از نشانگر مکان ژنی  GS۳ می­توان به عنوان روشی سریع و کم هزینه جهت بهبود کیفیت طول دانه استفاده نمود.

طول دانه, برنج, تلاقی مرکب, انتخاب به کمک نشانگرهای مولکولی (MAS)