سید احمد سادات توری
سید محمد مهدی مرتضویان
عباس قمری زارع
منصور امیدی
مریم حوری

زیره سیاه (Bunium persicum Boiss.) گیاهی از خانواده چتریان است که علی رغم اهمیت دارویی فراوان، به خاطر مشکلات ناشی از جوانه زنی و طول دوره رویش طولانی، تاکنون در کشورمان اهلی نشده است و در طبیعت به صورت وحشی می روید. تکنیک هایی نظیر کشت بافت، می تواند جهت کاهش طول دوره رویش در این گیاه بسیار موثر باشد. در این تحقیق بهینه سازی رشد جنین های سوماتیک، در جهت تولید و تجاری شدن این گیاه دارویی و تولید بذر مصنوعی مورد مطالعه قرار گرفت. از ریزنمونه های هیپوکوتیل و برگ کوتیلدونی اکوتیپ منطقه اصفهان و محیط کشت MS با  ۱۴ تیمار هورمونی مختلف جهت بررسی میزان تولید کالوس و جنین های سوماتیکی استفاده گردید. آزمایش بصورت فاکتوریل و بر پایه طرح کاملا تصادفی چند مشاهده ای و در ۴ تکرار اجرا گردید. بهترین ریزنمونه جهت تولید جنین سوماتیکی، هیپوکوتیل و بهترین تیمار هورمونی جهت کالوس زایی، ترکیب هورمونی mg/l Kin ۵/۰mg/l NAA + ۱ و mg/l NAA ۱ و جهت باززایی جنین رویشی mg/l ۲ip۲/۰ + mg/l IBA ۰۱/۰ +۲/۱ MS می باشد. جنین های تولیدی در محیط کشت MS حاوی سیتوکینین ۲ip و اکسین IBA رشد طبیعی نشان دادند. با توجه به مشکلات ناشی از جوانه زنی بذور در زیره سیاه، تولید بذر مصنوعی در آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با توجه به موفقیت تولید جنین های سوماتیکی در این پژوهش، تولید بذر مصنوعی در زیره سیاه می تواند مورد بررسی قرار گیرد

زیره سیاه, هیپوکوتیل, برگ لپه ای, کالوس, جنین زایی سوماتیک