محمدرضا علم
محمد علی جودکی

بازنگری روایت های بازمانده از دوره های مختلف تاریخی می تواند، فراتر از رهیافت های نظری موجود در عرصه هویت، در تبیین هویت ایرانی در یک دوره ی تاریخی راهگشا باشد. شناسایی جایگاه هویت ایرانی در اندیشه ی ابن بلخی در دوره ی سلجوقی و تاثیر انگاره های هویتی بر نگرش وی در روایت رخدادها و نگارش فارسنامه، موضوع این پژوهش است. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که چگونه می توان رویکرد ابن بلخی به هویت ایرانی را تبیین کرد و بازتاب هویت ایرانی در فارسنامه متاثر از چه عواملی بوده است؟ ارزیابی چهار مولفه ی کلان سازنده ی هویت ایرانی در فارسنامه نشان می دهد که ابن بلخی مسلمانی است با فرهنگ ایرانی و برای ایرانیان هویتی تاریخی قائل است. دیرپایی نفوذ دامنه دار دوره ی نوزایش فرهنگ ایرانی اسلامی در جامعه، گرایش به روح اجتماعی، توجه به روایت های ملهم از فرهنگ عامه و پرداختن به موضوع فارس، تخت گاه کهن و با شکوه حکومت های باستانی ایران، در توجه ابن بلخی به عناصر ذهنی و عینی هویت ایرانی موثر بوده است.

Keywords: Identity, Iranian Identity, Farsnameh, Ibn Balkhi, Historiography, Seljuqs., واژه های کلیدی: هویت, هویت ایرانی, فارسنامه, ابن بلخی, تاریخ نگاری, سلجوقیان.