اصغر منتظرالقائم - دانشگاه اصفهان
مهناز ملکی - دانشگاه اصفهان

پس از شهریور ۱۳۲۰/۱۹۴۱، عرصه ی فعالیت برای گروه های مختلف جامعه ی ایران، از جمله نیروهای مذهبی و حزب توده مهیا شد. از سوی دیگر ترس از قدرت یافتن حزب توده، محمدرضا شاه را بر آن داشت که به جای مخالفت با مذهب، در جهت تقویت قوای مذهبی برآید. این تحولات، موجب به صحنه آمدن دوباره روحانیت شد. در کنار فعالیت روحانیون پایتخت، در شهرستان ها نیز عملکرد آن ها قابل توجه بود. این مسئله در مورد شهر اصفهان که روحانیون از جایگاه ویژه ای برخوردار بودند، اهمیت بیشتری می یابد. مقاله ی حاضر بر آن است به این پرسش پاسخ دهد که روحانیون اصفهان تا چه اندازه در بالا بردن سطح آگاهی مردم تاثیر داشته یا می توانستند داشته باشند؟ بر اساس یافته های پژوهش، عمده ی فعالیت‎های فرهنگی و اجتماعی روحانیون و نیروهای مذهبی اصفهان از ۱۳۲۵/۱۹۴۶، به برخورد با فساد و فحشاء، تبلیغات علیه بهائیان، جلوگیری از انتشار افکار کسروی و کمونیستی در بین جوانان، محدود شده بود. ولی در زمینه ی آموزش و پرورش و ارتقاء سطح آگاهی مردم آنچنان که انتظار می رفت، نتوانستند دستاورد قابل توجهی داشته باشند.

Keywords: Religious Parties, Isfahan, Tudeh Party, Ulama., واژههای کلیدی: احزاب مذهبی, اصفهان, حزب توده, روحانیت.