بررسی مقایسه ای نظرگاه ارسطو درباره جایگاه «فضیلت اخلاقی» در «سعادت انسان» در اخلاق نیکوماخوس و اخلاق ائودموس

ارسطو در دو رساله اخلاق نیکوماخوس و اخلاق ائودموس «سعادت» را به «فعالیت فضیلت مندانه» تعریف می کند. او با پرداختن به علم النفس و توجه به فضیلت اجزای نفس́ می کوشد تا به تعریف نهایی «سعادت» و «فعالیت فضیلت مندانه» دست یابد. وی در اخلاق نیکوماخوس به این نتیجه می رسد که سعادت نهایی́ عبارت از «تفکر نظری» است. اما در اخلاق ائودموس́ «سعادت» را به «فعالیت زندگی کامل بر طبق فضیلت کامل» تعریف می کند. به عبارت دیگر، او در آنجا سعادت را شامل همه فضایل، از جمله تفکر نظری و فضایل اخلاقی، می داند. این دو تعریف ظاهرا متفاوت از «سعادت» نشان می دهد که فضیلت اخلاقی́ جایگاه یکسانی در آن دو رساله ندارد. در این مقاله، ابتدا اندیشه اخلاق شناختی ارسطو در آن دو رساله را بیان می کنیم و، سپس، نشان می دهیم که ارسطو فضیلت اخلاقی را در پایان اخلاق نیکوماخوس شرط لازم سعادت و تفکر نظری می داند، ولی در اخلاق ائودموس آن را همراه با تفکر نظری́ مقوم سعادت می داند. چنین تفاوتی به تفاوت نگاه ارسطو به زندگی انسان سعادتمند در اخلاق نیکوماخوس و اخلاق ائودموس بازمی گردد. ارسطو در اولی با انسان در «ساحت فعالیت خداگونه» سروکار دارد، ولی در دومی با انسان در «ساحت فعالیت انسانی».

Keywords:

فضیلت اخلاقی , فضیلت عقلی , تفکر نظری , شروط سعادت , مقومات سعادت , اخلاق نیکوماخوس و ائودموس