محمد علی کاظم بیکی - دانشگاه تهران

پژوهشگران متاخر با توجیه تناقضات و اغماض ابهامات موجود در منابع ، اخبار ولاه خراسان را به مورخ قرن چهارم هجری ابوعلی حسین بنژ احمد سلامی بیهقی نسبت داده اند که کتابی با عنوان النتف والطرف نیز به وی منسوب است. تا کنون هیچ یک از این دو اثر به دست نیامده است. پژوهش حاضر به بررسی انتساب النتف و الطرف به ابوعلی سلامی اختصاص دارد تا در پرتو آن برخی از کاستی های تحقیقات جدید برطرف شود. همچنین برای معرفی النتف و الطرف مستخرجاتی از این کتاب ، مذکور در منابع ادوار بعد ، ارائه می کند. یافته های این پژوهش دلالت بر آن دارد که کتاب جنگ گونه ی النتف والطرف تا سده ی ششم هجری شناخته شده و مورد استناد بود ، اما انتساب آن به سلامی در همه ی منابع تایید نمی شود. افزون آن که مولفان شیعی در قرون میانی ، با وجود بهره گرفتن از هر دو اثر پیش گفته ، از ابو عبدالله سلامی به عنوان نویسنده ی النتف و الطرف نام برده اند. بعید نیست که مولف اخیر همان ابوالحسن عبدالله بن موسی سلامی اخباری (۳۷۴ه.ق) باشد که آثاری در نوادر و تواریخ حکام داشته است. چنین می نماید که تشابه در نسبت و زمینه ی آثار و نیز هم عصری این نویسندگان ، موجب انتساب النتف و الطرف به ابوعلی سلامی شده باشد. این شواهد موجب تردید در قابل اعتماد بودن گزارش های منابع و نیز دعاوی پژوهش های جدید در باره ی مولف اخبار ولاهخراسان است.

واژه های کلیدی: تاریخ نگاران محلی در ایران, ابوعلی حسین بن احمد سلامی بیهقی, اخبار ولاه خراسان, النتف و الطرف, ابو عبدالله سلامی, ابوالحسن عبدالله بن موسی سلامی