فهیمه سراوانی - مربی و عضو هیئت علمی گروه مرمت آثار تاریخی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه زابل، زابل، ایران

بیان مسئله: در میان پادشاهان تیموری، سلطان حسین بایقرا (۸۷۳- ۹۱۱ق) یکی از واپسین حکمرانان این سلسله، در طول ۳۸ سال حکومتش، با ایجاد آرامش نسبی سبب شکوفایی هنر و علوم گردید و با حمایت های وزیر فرزانه اش؛ امیرعلی شیرنوایی باعث رونق شاخه های مختلف هنری شد. مسئله موردتوجه در این مقاله گرایش های عرفانی بر نگارگری در زمان حاکمیت وی می باشد.هدف مقاله: هدف از این مطالعه چگونگی ظهور گرایش های عرفانی و شناسایی علل تاثیرپذیری آن در هنر نگارگری خصوصا صحنه های جلوس شاهانه می باشد.سوال مقاله: در این مقاله سعی می شود به این سوالات پاسخ داده شود: ارتباط و نوع نگاه مذهبی شاه چه تاثیری از لحاظ موضوعی بر نگاره های آن عصر گذاشته؟ و آیا سیاست های مذهبی، بر شمایل شاه در صحنه های جلوس شاهانه تاثیرگذار بوده است؟روش تحقیق: پژوهش حاضر باتکیه بر روش توصیفی-تحلیلی به صورت کیفی و با بهره گیری از مستندات تاریخی و نگاره هایی که در آن شخص سلطان حسین بایقرا حضور یافته، سعی در نشان دادن تاثیر عرفان اسلامی بر نگاره های جلوس شاهانه دارد.نتیجه گیری: سلطان حسین بایقرا به دلیل علاقه شخصی و هم به جهت سیاست های دربار، به عارفان و هنرمندان بالاخص نگارگران آزادی بیشتری بخشید. حضور و نقش عرفایی چون جامی در دربارش و تشکیل حلقه های فراوان با حضور عالمان و هنرمندان سبب ایجاد نگرش و تمایلاتی تازه در موضوعات انتخابی جهت مصورسازی کتاب گردید. بخشی از این تحولات را می توان در شمایل ظاهری شاه چه در پوشش چه در نوع جلوس، مشاهده کرد. حضور درویش مآبانه سلطان در صحنه های جلوس شاهانه از ویژگی بارز این نگاره هاست.

عرفان اسلامی, درویش, صوفی, نگارگری, مکتب هرات, جلوس شاهانه, سلطان حسین بایقرا