رضا خیر آبادی - استادیار سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی

پژوهش حاضر به بررسی زبان شناختی شیوه های ترغیب مخاطبان دربرنامه های مشارکتی کنکورمحور شبکه های سیما در چارچوب نظریه کنش های گفتاری و تحلیل گفتمان انتقادی می پردازد. داده ها شامل پنج ساعت (سیصد دقیقه) از برنامه های پخش­شده در پاییز و زمستان ۱۳۹۵ از شبکه های سراسری سیماست. نتایج نشان­دهنده آن است که هدف اصلی و محوری این برنامه ها، ترغیب دانش آموزان به استفاده حداکثری از خدمات حامیان مالی برنامه است. بدین منظور، از کنش ترغیبی مستقیم و غیرمستقیم و اقناع ضمنی مخاطبان به طور همزمان، استفاده می شود. بیش از هشتاد درصد از موارد ترغیب کلامی از نوع ترغیب مستقیم مخاطب به تهیه کالا یا خدمات خاص است که گفتمان کلی این برنامه ها را به گفتمانی بازرگانی و تبلیغاتی تبدیل می کند. یافته های این پژوهش نشان دهنده آسیب های متعدد برنامه هایی از این نوع و عدم انطباق محتوای آن ها با اهداف اسناد کلان فرهنگی و آموزشی کشور است. از این رو، شکل فعلی و کنونی این برنامه ها نیازمند بازنگری است و پیشنهاد می شود نظارت بیشتر و تخصصی تری بر محتوای این گونه برنامه ها انجام شود. 

کنش های گفتاری, کنش ترغیبی/امری, برنامه های مشارکتی, رسانه ملی, برنامه های کنکور محور