محمدجواد روستا - Education and Extension Organization (AREEO), Shiraz, Iran
کوکب عنایتی - Education and Extension Organization (AREEO), Shiraz, Iran
سید مسعود سلیمانپور - Education and Extension Organization (AREEO), Shiraz, Iran
کورش کمالی - Education and Extension Organization (AREEO),Rasht Iran

ذخیره کربن به ­وسیله جنگل­های طبیعی، جنگل­های دست­ کاشت، مراتع و خاک مناسب­ترین راهکار کاهش کربن اتمسفری است. این پژوهش در سال ۱۳۹۷ با هدف ارزیابی تاثیر پخش­ سیلاب بر میزان زی­توده و ذخیره کربن در اندام­ های مختلف درختان در جنگل­های دست­ کاشت اوکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis) و آکاسیا (Acacia salicina) در ایستگاه کوثر واقع در دشت گربایگان فسا انجام شد. پس از کف­برکردن درختان، اقدام به جداسازی تنه، شاخه­ ها و برگ­ها شد. علاوه­بر این، میزان لاشبرگ تولید شده در سایه ­انداز درختان مورد­ بررسی نیز جمع­ آوری و توزین شد. پس از آن، نمونه­ های خشک ­شده به وسیله آسیاب برقی پودر شدند و میزان کربن آلی موجود در نمونه­ ها شامل تنه، شاخه، برگ و لاشبرگ، به­ روش خاکستر کردن در کوره الکتریکی اندازه ­گیری شد. داده ­های به ­دست آمده در قالب طرح آماری بلوک­ های کامل تصادفی تجزیه و تحلیل شده و میانگین­ها با آزمون توکی در سطح ۵ درصد مقایسه ­شدند. نتایج نشان­ داد برگ­ها کمترین میزان زی­توده و ذخیره کربن و تنه بیش­ترین میزان زی­توده و ذخیره کربن را به­ خود اختصاص داده ­اند. علاوه بر­این، مشخص شد در جنگل دست­ کاشت اوکالیپتوس (نوار اول)، بیش­ترین کربن به­ میزان ۱۸۷/۵۶ تن در هکتار به صورت بافت ­های زنده گیاهی شامل تنه، شاخه و برگ و به­ شکل لاشبرگ ذخیره شده ­است. با توجه به این­که هر تن کربن معادل با ۳/۶۷ تن گاز دی­ اکسید­کربن است، می توان نتیجه ­گرفت که مقدار ۶۸۸/۳۴ تن گاز دی­اکسید­کربن موجود در هوا در اندام های­  مختلف گیاه و در لاشبرگ به­ صورت ماده آلی ذخیره شده ­است. در صورتی­که در آکاسیا، میزان ذخیره ­کربن، ۷۲/۸۱ و معادل دی­اکسید­کربن ذخیره­شده، ۲۱/۲۶۷ تن در هکتار بود. ارزش اقتصادی-زیست­ محیطی این مقدار کربن ذخیره شده، به­ ترتیب معادل ۷۸/۵ و ۲۴/۲ میلیارد ریال در هکتار محاسبه شد. با توجه به ۳۲ سال پخش­سیلاب در این عرصه ­ها، هر هکتار از عرصه جنگل اوکالیپتوس و آکاسیا به ­طور متوسط سالانه به­ ترتیب، ۲۱/۵۱ و ۸/۳۵ تن گاز دی­ اکسید­کربن موجود در هوا را به­ صورت ماده آلی ذخیره کرده­ اند. از این نظر، جنگل دست­ کاشت اوکالیپتوس نقش بیش­تری در کاهش آلودگی هوا ایفاء نموده است. ارزش زیست محیطی اکسیژن تولید شده در جنگل اوکالیپتوس و آکاسیا (به ­ترتیب ۰/۴۷ میلیارد­ ریال و ۷۴/۵۲ میلیون­ ریال) نیز به ارزش زیست­محیطی کاهش دی ­اکسید­کربن اضافه­ شده و جمع ارزش­  کارکرد اقتصادی آن­ها به ­ترتیب معادل ۶/۲۵ و ۲/۳۲ میلیارد ریال می­ گردد. بنابراین، توسعه روش جنگل ­کاری با اوکالیپتوس در مناطق مستعد پخش ­سیلاب با شرایط مشابه، از منظر ذخیره کربن دارای توجیه اقتصادی بیش­تری بوده و پیشنهاد می ­گردد.

Carbon storage, Climate change, Fars, Greenhouse gases, Kowsar Station, ایستگاه کوثر, تغییر اقلیم, ذخیره کربن, فارس, گازهای گلخانه ای