بررسی پیامدهای اقتصادی و اجتماعی ممنوعیت بهره برداری چوبی جنگل های شرق استان مازندران

ممنوعیت بهره­ برداری جنگل یکی از مهمترین چالش­ ها در مدیریت جنگل­های هیرکانی است که دارای پیامدهای مختلفی می­ باشد. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی، وزن­دهی و اولویت ­بندی پیامدهای اقتصادی و اجتماعی ممنوعیت بهره­برداری جنگل (تنفس جنگل) در جنگل­های شرق استان مازندران (جنگل­های تحت مدیریت حوزه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران، ساری) است. جامعه آماری پژوهش حاضر، گروه ۶۰ نفره از کارشناسان و خبرگان، اعضای هیات علمی متخصص در این زمینه و جوامع روستایی ساکن در حاشیه جنگل­های تحت مدیریت بوده است. در این مطالعه جهت شناسایی پیامدهای ممنوعیت بهره­برداری جنگل از روش دلفی، محاسبه وزن پیامدها از تکنیک انتروپی (Entropy) و برای اولویت­ بندی آنها از تکنیک ترجیحات بر اساس مشابهت به راه­ حل ایده آل (TOPSIS) استفاده شد. تجزیه و تحلیل یافته­ های این پژوهش با استفاده از تکمیل ۵۵ پرسشنامه دریافتی، شش پیامد مثبت و ۱۷ پیامد منفی را از جنبه ­های اقتصادی و اجتماعی برای ممنوعیت بهره ­برداری جنگل شناسایی نمود. نتایج وزن­دهی پیامدها نشان داد که در میان پیامدهای مثبت، پیامدهای افزایش ارزش­های اقتصادی خدمات محیط­ زیستی جنگل­ها و گرایش به­سمت زراعت چوب (جهت تامین نیاز چوبی) به ­ترتیب با وزن­های ۰/۲۰۰۵۷۳ و ۰/۲۰۰۴۲۶ و از پیامدهای منفی، افزایش قاچاق چوب ۰/۰۵۹۱۶۳ و کاهش اشتغال ۰/۰۵۹۱۳۳ بیشترین وزن را به­ خود اختصاص داده ­اند. نتایج اولویت ­بندی پیامدها نیز نشان داد در میان پیامدهای مثبت و منفی، تغییر مدیریت وابسته به چوب به مدیریت چند­منظوره جنگل و افزایش قاچاق چوب اولویت بالاتری را نسبت به سایر پیامدها دارند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد در پیامدهای مثبت، دیدگاه اقتصادی و در پیامدهای منفی، دیدگاه اجتماعی وزن بیشتری را کسب نمودند. لذا پیشنهاد می گردد در اجرای طرح تنفس جنگل، برنامه ­هایی در راستای نظارت دقیق، مستمر و تخصیص بودجه از سوی دولت جهت افزایش حفاظت جنگل و کاهش قاچاق چوب و ایجاد فرصت­های شغلی مد نظر قرار گیرد.

Keywords:

Economic and social consequences , Entropy , Forest logging prohibition plan , TOPSIS , پیامدهای اقتصادی و اجتماعی , طرح تنفس جنگل , TOPSIS , Entropy