مروری بر علل بوم شناختی پدیده زوال بلوط در جنگل های ایران

در این پژوهش به بررسی کلیه مقالاتی که درباره پدیده زوال بلوط در جنگل های ایران به چاپ رسیده است، پرداخته شد. بر این اساس، ۱۱۲ مقاله در ۵۱ نشریه بررسی شد و اطلاعات ارائه شده در هر مقاله، تحلیل و درنهایت جمع­بندی شد. بیشترین سهم مقالات (۸۷ درصد) مربوط به بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) بود. براساس نتایج، بیشترین تمرکز مطالعات درباره آفات و بیماری­های مسبب زوال درختان بلوط بود. بین ویژگی­های کمی درختان و زوال، نتایج متناقض به ­دست آمد. درباره ارتباط زوال با ویژگی های توده، تنها نتایج در دو مورد کپه ­ای بودن الگوی پراکنش درختان زوال­ یافته و رابطه مستقیم تراکم درختان با زوال درختان دارای قطعیت بود. درباره ارتباط مشخصه ­های فیزیوگرافی و زوال درختان، یافته­ ها در بیشتر موارد متناقض بود. نتیجه­ قطعی درباره رابطه زوال با ویژگی­های خاک این بود که زوال درختان در خاک­های کم­ عمق بیشتر از خاک­های عمیق است. در بخش اقلیمی، کاهش بارش و افزایش مقادیر پارامترهای اقلیمی دمای هوا، سرعت باد، تشعشع خورشیدی، تبخیر، تعرق و گردوغبار سبب افزایش احتمال زوال درختان یا تشدید این پدیده شده است. همچنین، مشارکت بیشتر مردم محلی برای رویارویی با زوال و تقویت وضع اقتصادی آن­ها در مطالعات مختلف تاکید شده است. به استناد منابع، به ­کارگیری بانکت به­ همراه قرق منطقه و برش شاخه ­های خشکیده به­احتمال فراوان سبب کندتر شدن روند زوال در درختان خواهد شد. درمجموع، پژوهش های موجود دلالت بر دو ویژگی مهم پدیده زوال شامل چندبعدی و پیچیده بودن و پراکنده پژوهی داشتند. همچنین، به نظر می رسد با گذشت زمان، گستره مناطق درگیر با این پدیده افزایش یافته و جای خالی برخی پژوهش های ضروری درباره این پدیده احساس می شود.  

Keywords:

Forest Ecology , Brant’s oak , Forest of Iran , Dieback , Oak Decline , اکولوژی جنگل , بلوط ایرانی , جنگل های ایران , خشکیدگی , زوال بلوط