اثر عمق خاک و جهت جغرافیایی بر رطوبت خاک در جنگل های بلوط دچار خشکیدگی (تحقیق موردی: جنگل مله سیاه، استان ایلام)

شناخت تغییرات رطوبت به­ دلیل مرتبط بودن آن با ویژگی­ های هیدرولوژیکی، بوم ­شناختی و فیزیوگرافی ناحیه رویشگاهی مهم است. به­ این منظور میزان رطوبت خاک در چهار جهت اصلی و سه عمق ۵۰، ۷۰ و ۱۱۰ سانتی متری خاک به مدت دو سال آبی از مهر ۱۳۹۲ تا شهریور ۱۳۹۴ در منطقه جنگلی مله سیاه ایلام اندازه گیری و تجزیه داده ها در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با نرم­افزار SAS انجام شد. نتایج نشان داد اثر جهت و عمق خاک بر رطوبت خاک معنی دار بود، به طوری که ذخیره رطوبتی در جهت جنوبی و شمالی با ۹/۲۱ و ۷/۱۹ و در دامنه شرقی و غربی ۱۹ و ۵/۱۵ میلی متر ثبت شد. همچنین متوسط ماهانه رطوبت خاک در سه عمق ۷۰، ۱۱۰ و ۵۰ به ترتیب ۴/۱۸، ۴/۱۷ و ۵/۷ میلی متر بود. به عبارتی اثر عمق خاک و جهت جغرافیایی بر رطوبت خاک موثر است اما در سال خشک ۹۴-۱۳۹۳ و دوره خشک سال (خرداد تا شهریور ماه) تغییرات قابل توجه نیست. هم­چنین نتایج نشان داد نرخ خشکی ماهانه (گذر از دوره مرطوب به خشک سال) در سال مرطوب بیش از سال خشک است و با افزایش عمق خاک، بیشتر می شود. بر اساس تجزیه بافت خاک رویشگاه، دامنه رطوبت مطلوب برای رویش گیاهی بین ۱۵ تا ۳۰ درصد بود و بر این اساس بیشینه تنش خشکی وارده به پوشش گیاهی و به­ ویژه گونه بلوط در مرداد و شهریور ماه می­ باشد که مصادف با اوج رشد رویشی و مرحله زایشی گونه های درختی بلوط است.    

Keywords:

Oak forests , Aspect , Depth soil , Dieback , Soil moisture , بلوط , جهت جغرافیایی , عمق خاک , خشکیدگی , رطوبت خاک