ارزیابی و شناخت وضعیت زادآوری دانه زاد زالزالک، آلبالو وحشی و ارژن در جنگل های زاگرس مرکزی (مطالعه موردی: جنگل های دالاب استان ایلام)

زالزالک (Crataegus pontica)، آلبالو وحشی (Cerasus microcarpa) و ارژن (Amigdalus orientalis) از گونه­ های چوبی مهم همراه گونه ­های درختی جنگل­ های زاگرس بوده و پویایی زادآوری آن ها به بهبود زادآوری گونه ­های درختی کمک می­ کند. این پژوهش با هدف بررسی و شناخت الگوی استقرار زادآوری گونه ­های زالزالک، آلبالو وحشی و ارژن در سه رویشگاه جنگلی در دالاب استان ایلام با شرایط رویشگاهی مختلف و نیز بررسی تغییرات فصلی آنها طی بهار و تابستان ۱۳۹۵ انجام شد. در هر رویشگاه یک ترانسکت پایه در جهت عمود بر شیب دامنه پیاده و روی آن موقعیت­ های استقرار زادآوری شامل "زیر تاج درخت"، "زیر و پناه درختچه "، "زیر و پناه بوته "، "کنار سنگ " و "فضای بدون پوشش" با سه تکرار انتخاب شد. برای هر تکرار یک قطعه ­نمونه دایره­ ای ۱۵ مترمربعی دائمی به ­منظور بررسی تغییرات فصلی پیاده و تعداد و ارتفاع نهال ­ها برای هر گونه اندازه ­گیری شد. نتایج نشان داد که تغییرات فصلی زادآوری آلبالو وحشی با کاهش معنی ­دار همراه است. بیشترین تراکم نهال زالزالک در جهت جغرافیایی جنوبی و طبقه ارتفاعی پایین ­تر از ۱۵۰۰ متر از سطح دریا و در مورد ارژن در جهت جغرافیایی شمالی و طبقه ارتفاعی بالاتر از ۱۵۰۰ متر از سطح دریا بود. بیشترین تراکم نهال آلبالو وحشی در زیر تاج درختان بلوط، در مورد زالزالک در زیر درختچه ­ها و در مورد ارژن در کنار سنگ­ ها یافت شد. بیشترین تراکم نهال آلبالو وحشی، زالزالک و ارژن در سمت شمالی تاج درختان و نیز در ثلث اول شعاع تاج درخت یافت شد. بیشترین درصد نهال­ های بلند آلبالو وحشی در ثلث اول شعاع تاج درخت و در مورد زالزالک و ارژن در ثلث سوم شعاع تاج درخت بود. نتیجه ­گیری شد که تاج درختان و درختچه ­ها مهم­ ترین نقش را در استقرار نهال­ ها و حفاظت از آنها در برابر سرما و گرما به ­عهده دارند. هرچند که  نقش سنگ ­ها در حفظ خاک و استقرار نهال قابل توجه است.

Keywords:

Forest restoration , Natural regeneration , Shrub species , Regeneration establishment positions , Zagros , احیای جنگل , زادآوری طبیعی , گونه های درختچه ای , موقعیت های استقرار زادآوری , زاگرس