تغییرپذیری عناصر غذایی خاک و پایداری خاکدانه در زمان های مختلف پس از آتش سوزی در جنگل های زاگرس (مطالعه موردی: جنگل های پاوه)

تغییرات عناصر غذایی و رطوبت خاک و همچنین پایداری خاکدانه­ها چه در کوتاه­مدت چه در بلند­مدت پس از آتش­سوزی به دلیل نقش مهمی که در رشد و تغذیه گیاه و جلوگیری از فرسایش خاک دارند از اهمیت بالایی برخوردار است. در این پژوهش برای اولین بار در ایران اثرات آتش­سوزی در کوتاه­مدت، میان­مدت و بلند­مدت روی این ویژگی­ها بررسی شد. در این راستا بخشی از جنگل­های زاگرس که دارای سه جایگاه با زمان­های مختلف آتش­سوزی یک، سه و ده سال پس از آتش­سوزی بود، انتخاب شد. برخی ویژگی­های خاک شامل آبگریزی خاک و پایداری خاکدانه­ها و غلظت عناصر غذایی پتاسیم، سدیم، کلسیم، فسفر، نیتروژن کل و ماده آلی اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که یک و سه سال پس از آتش­سوزی آبگریزی خاک به طور معناداری افزایش یافت. پایداری خاکدانه­ها یک سال پس از آتش­سوزی افزایش یافت و این افزایش در تیمار سه سال پس از آتش­سوزی نیز مشاهده شد. ماده آلی، نیتروژن، پتاسیم و سدیم در تمامی دوره مطالعه کاهش معنادار در مقایسه با شاهد نشان دادند. تغییری در بافت خاک مشاهده نشد ولی pH و EC خاک در سال اول پس از آتش سوزی افزایش معنی­داری نشان دادند. فسفر خاک یک و سه سال پس از آتش­سوزی افزایش یافت اما ده سال پس از آتش­سوزی کاهش یافت و به سطح قبل از آتش­سوزی بازگشت. کلسیم خاک یک، سه و ده سال پس از آتش­سوزی نسبت به شاهد تغییر معناداری نداشت. یافته­های این پژوهش حاکی از آن است با توجه به افزایش ویژگی آبگریزی خاک و در نتیجه افزایش آبشویی، عناصر خاک وابسته به زمان پس از آتش­سوزی کاهش یافته و حاصلخیزی خاک­ را در بلندمدت تحت تاثیر قرار می­دهد.

Keywords:

Aggregate stability , Fire , Soil nutrients , Water repellency , Zagros forests , آبگریزی , آتش سوزی , پایداری خاکدانه ها , جنگل های زاگرس , عناصر غذایی خاک