توسعه مدل تصمیم گیری چند معیاره برای تعیین راهکارهای مدیریت منابع آب دریاچه ارومیه مبتنی بر معیارهای توسعه پایدار

دریاچه ارومیه در طی دهه های اخیر شاهد بحران های متفاوتی از قبیل بالا آمدن سطح آب تا رقوم ۱۲۷۸/۴ در خرداد ۱۷۴ و افت شدید پیوسته سطح آب طی ۱۵ سال پس از آن، تا رقوم ۱۲۷۱/۲ در آذر ۱۳۸۹ بوده است. مشاهده چنین تغییرات گستردهای بیانگر عدم وجود رویکرد همه جانبه و پایدار در بهرهبرداری از منابع محدود آب در این حوضه راهبردی است.
از عواقب چنین سوء مدیریتی، کاهش حجم مخزن دریاچه به میزان ۱۴/۵  میلیارد متر مکعب و افزایش غلظت میانگین نمک (نزدیک به ۳۰۰ گرم در لیتر) و به خطر افتادن حیات آرتمیا ارومیا در تنها زیست بوم طبیعی آن است. در این راستا به منظور بهبود شرایط حاکم بر دریاچه و تامین منابع آبی جدید، راهکارهای متفاوتی توسط نهادها و جوامع مهندسین داخلی و خارجی ارائه میشود. این پژوهش با رویکرد توسعه پایدار به ارزیابی چهار راهکار سازهای و یک راهکار غیرسازهای با حجم آب قابل تامین قابل توجه و مستند، از طریق تعیین معیارهای توسعه پایدار پرداخته است. بر همین اساس در بخش نخست معیارهای توسعه پایدار تحت چهار عنوان اصلی اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فنی- اجرایی جمع آوری و با بهره گیری از تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به وسیله پرسشنامه ی گروهی وزن معیارهای برتر استخراج شد. در مرحله دوم با بهرهگیری از دو روش تحلیل سلسله مراتبی و تسلط تقریبی نوع سوم (ELECTRE III) و همچنین تلفیق این دو روش، راهکارهای ارایه شده بر اساس معیارهای استخراج شده از مرحله اول توسط پرسشنامه گروهی مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصل از ۲۵ پرسشنامه با نرخ ناسازگاری کمتر از ۰/۱ و قابل قبول در هر دو روش، راهکار ستاد اجرایی ریاست جمهوری با اختلاف اندکی نسبت به سایر گزینه های انتقال بین حوضه ای به عنوان راهکار برتر در هر دو روش و روش تلفیقی انتخاب شد. راهکار انتقال از زاب در رتبه دوم و گزینههای انتقال از ارس بعد از گزینه انتقال از خزر قرار گرفتند.

Keywords:

ارومیه , معیارهای توسعه پایدار , روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) , روش تسلط تقریبی نوع سوم (ELECTRE III)