محمد محمودی سورستانی - استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
معصومه دریکوندی - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
مهرانگیز چهرازی - استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
علی اشرف جعفری - استاد، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

به منظور بررسی سازگاری گیاه دارویی گل گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L.) در شرایط آب و هوایی اهواز، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با هشت تیمار، شامل شش توده (اهواز، مشهد، اندیمشک، قزوین، اصفهان و مازندران) و دو رقم اصلاح شده F۱ و F۲ آلمانی در سه تکرار انجام شد. صفات ارتفاع گیاه، تعداد انشعابات ساقه، تعداد و سطح برگ، وزن تر و خشک گیاه در مرحله گلدهی کامل و وزن هزاردانه، عملکرد بذر و عملکرد بیولوژیکی در انتهای مرحله رشد گیاه اندازه گیری شدند. روغن بذر به وسیله سوکسله استخراج و توسط دستگاه گازکروماتوگرافی (GC) آنالیز شد. نتایج نشان داد که بین توده ها و ارقام اختلاف از نظر صفات مورفولوژیکی وجود داشت. بیشترین و کمترین مقدار صفات تعداد و سطح برگ، وزن تر و خشک بوته، عملکرد بیولوژیک و میزان روغن به ترتیب در رقم F۱ و توده اصفهان مشاهده شدند. اسیدهای چرب شناسایی شده در بذرها شامل پالمیتیک، استئاریک، اولئیک، لینولئیک، آلفا-لینولنیک، گاما-لینولنیک، آراشیدونیک و اروسیک اسید بودند. بیشترین (۴۱/۴۳%) و کمترین (۲۱/۱۷%) مقدار لینولئیک اسید به ترتیب از توده های اندیمشک و مشهد حاصل شد. توده مشهد دارای بیشترین مقدار اولئیک اسید (۵۴/۶۰%) بود و کمترین مقدار این اسید چرب (۴۹/۱۸%) در توده اندیمشک وجود داشت. بیشترین (۲۵/۱۵%) و کمترین (۹۶/۷%) مقدار گاما-لینولنیک اسید به ترتیب در رقم اصلاح شده F۱ و توده مشهد حاصل شد. توده های مازندران و مشهد به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار آلفا-لینولنیک اسید را داشتند. بیشترین مقدار اسیدهای چرب استئاریک اسید و پالمیتیک اسید به ترتیب در توده های مازندران و اصفهان، و کمترین مقدار اسیدهای چرب یادشده در توده مشهد مشاهده شد. با توجه به نتایج بدست آمده در این پژوهش، تحقیقات بیشتر در زمینه توسعه کشت رقم اصلاح شده F۱ در شرایط آب و هوایی خوزستان توصیه می گردد.

ارتفاع گیاه, اولئیک اسید, سطح برگ, لینولئیک اسید, لینولنیک اسید, گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L.)