قادر حبیبی - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران
پروین قربانزاده - کارشناس ارشد، گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران
معصومه عابدینی - استادیار، گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران

در این تحقیق، تاثیر کاربرد غلظت های مختلف سلنات سدیم (۱/۰، ۱ و ۱۰ میلی گرم بر لیتر) در محیط کشت هیدروپونیک و کاربرد برگی ۱۰ میلی گرم بر لیتر این عنصر در شرایط مزرعه بر روی برخی از ویژگی های فیزیولوژیک گیاه بادرنجبویه (Melissa officinalis L.) مورد مطالعه قرار گرفت. کاربرد سلنیوم در غلظت ۱۰ میلی گرم بر لیتر باعث کاهش وزن خشک شاخساره و ریشه در شرایط کشت هیدروپونیک شد. مهار رشد در این غلظت از سلنیوم نشان داد که افزایش غلظت کلروفیل a و b و فعالیت آنزیم کاتالاز در تیمار ۱۰ میلی گرم بر لیتر سلنیوم نتوانستند مانع از افزایش مالون دی آلدئید به عنوان شاخص پراکسیداسیون غشاها در این گیاه شوند. ولی کاربرد غلظت های ۱/۰ و ۱ میلی گرم بر لیتر سلنیوم در کشت هیدروپونیک نه تنها باعث افت رشد بادرنجبویه نشد، بلکه منجر به افزایش ذخیره سلنیوم در شاخساره شد. در مقایسه، نتایج آزمایش مزرعه نشان داد که همان غلظت ۱۰ میلی گرم بر لیتر که در کاربرد ریشه ای در کشت هیدروپونیک باعث مهار رشد گردید، در کاربرد برگی توانست مقدار سلنیوم دانه و شاخساره و بیومس شاخساره را افزایش دهد. همچنین کاربرد برگی سلنیوم توانست باعث افزایش فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز و افزایش غلظت فنل ها به عنوان ترکیب های آنتی اکسیدان، در برگها شود. نتایج این تحقیق نشان داد که محلول پاشی برگی سلنیوم در مقایسه با تغذیه ریشه ای آن از طریق کشت هیدروپونیک، رشد اندام هوایی، مقدار سلنیوم و فنل را در گیاه دارویی بادرنجبویه بیشتر بهبود می بخشد.

بادرنجبویه (Melissa officinalis L.), پراکسیداسیون لیپیدها, سلنات سدیم, فنیل آلانین آمونیالیاز, کاتالاز