کرامت الله سعیدی - استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، ایران
رضا شاه حسینی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس
حسین توکلی نکو - دانشجوی دکترای منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
بهناز سعادت جو - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، ایران

عناب (Ziziphus jujuba Mill.) از درختان دارویی ارزشمندی است که در ایران پراکنش دارد. میوه این گیاه به دلیل داشتن مواد موثره در صنایع غذایی و دارویی استفاده می شود. در این مطالعه برخی صفات فیتوشیمیایی، مورفولوژیکی و عناصر معدنی میوه ۲۳ اکوتیپ عناب واقع در ایستگاه تحقیقات بدیعی در بخش گازرون استان قم (J۱-J۲۳) اندازه گیری شد. کربوهیدرات محلول کل (TSC) نمونه ها از ۵۴/۵% تا ۳۶/۲۳% متغیر بود. بیشترین و کمترین میزان TSS میوه ها به ترتیب از اکوتیپ J۱ (۱۳/۳۶%) و J۲۲ (۱/۱۶%) بدست آمد. اکوتیپ J۷ دارای بیشترین اسیدیته کل (TA) به میزان ۳۱/۳% بود. میزان پروتئین نمونه ها بین ۶/۵% (J۱۹) تا ۵/۱۳% (J۷) بود. بیشترین میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن، روی، مس، منگنز و کادمیوم نمونه ها به ترتیب از اکوتیپ های J۸ (۶/۲%)، J۸ (۱۵۳/۰%)، J۱۷ (۲۵/۱%)، J۳ (ppm ۹۱/۲۸)، J۴ (ppm ۱۲/۴۱)، J۳ (ppm ۲۷/۵۰)، J۱ (ppm ۲۳/۸۰) و J۸ (ppm ۳۵/۰) حاصل شد. براساس تجزیه خوشه ای نمونه ها به هشت گروه تقسیم شدند. عدم وجود تطابق در تجزیه خوشه ای و قرار نگرفتن اکوتیپ ها در کنار هم می تواند ناشی از تفاوت ژنتیکی باشد. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که میزان کربوهیدرات محلول کل با مواد جامد محلول همبستگی مثبت و معنی داری نشان داد. همچنین همبستگی وزن با صفت طول و نسبت طول به قطر میوه مثبت و معنی دار بود. البته سایر صفات فیتوشیمیایی و مورفولوژیکی میوه با هم همبستگی نشان ندادند.

عناب (Ziziphus jujuba Mill.), فیتوشیمیایی, میوه, مواد معدنی