ایرج برنوسی - دانشیار، بیوتکنولوژی کشاورزی، گروه اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران
مراد جعفری - استادیار، بیوتکنولوژی کشاورزی، گروه اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران
جواد احمدی دیزجی - دانش آموخته کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی، گروه اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران

در این مطالعه، اثر دو روش تلقیح (شناورسازی و اسپری) و دو سویه Agrobacterium rhizogenes (A۱۳ و GMI۹۵۳۴) برای القاء ریشه های مویین روی ریزنمونه های مختلف (هیپوکوتیل، کوتیلدون، برگ و گره ساقه Teucrium chamaedrys L. بررسی شد. سویه GMI۹۵۳۴ نتوانست در هیچ یک از ریزنمونه ها ریشه مویین القاء کند، در حالیکه سویه A۱۳ فقط قادر به القاء ریشه های مویین روی ریزنمونه های برگ و گره ساقه بود. البته روش تلقیح شناورسازی، با فراوانی بالای القای ریشه مویین (بیش از ۳/۷۳%)، بسیار موفقیت آمیز بود و ریزنمونه های برگ بالاترین فراوانی القاء (۳/۸۳%) را نشان دادند. لاین های ریشه مویین تراریخته به وسیله آنالیز PCR با استفاده از آغازگرهای اختصاصی ژن های rolA و rolB تایید شدند. ۲۰ لاین ریشه مویین مستقل از هم، کشت شده روی محیط کشت MS جامد عاری از تنظیم کننده رشد، تفاوت معنی داری از نظر طول کلی و انشعاب دهی ریشه داشتند. این متغیر ها در تمام واکشت ها پایدار بودند، از این رو ۷ لاین ریشه مویین براساس این خصوصیات رشدی انتخاب شدند. متعاقبا، کشت هایی از لاین های انتخاب شده در محیط کشت MS مایع نصف غلظت برای پیگیری میزان تولید زیست توده در یک دوره کشت ۹۰ روزه فراهم شد. بین لاین ها تنوع قابل توجهی از نظر ظرفیت رشدی مشاهده شد. لاین TC-HR-۱۶ بیشترین مقدار زیست توده تر (۹۱۰۰ میلی گرم در هر ۳۰ میلی لیتر محیط کشت) را با ۴۵۵ برابر افزایش نسبت به مایع تلقیح اولیه در طی دوره کشت ۱۰ هفته ای تولید کرد. لاین های  ریشه مویین با خصوصیات عالی حاصل از این مطالعه می توانند برای بهبود تولید متابولیت های ثانویه باارزش دارویی  Teucrium chamaedrys L. استفاده شوند.

Teucrium chamaedrys L, آگروباکتریوم رایزوژنز, سویه باکتری, ریزنمونه, زیست توده