جمیله باردل - دانشجوی دکترای فیزیولوژی و فناوری پس از برداشت، گروه باغبانی، دانشگاه ارومیه، ایران
احمد قنبری - استاد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، ایران
مصطفی خواجه - دانشیار، گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه زابل، ایران

باتوجه به لزوم استفاده از ترکیب های کاهش دهنده اثرات زیان آور تنش شوری در مناطق با آب و خاک شور و تامین نیاز غذایی گیاهان از طریق کود، آزمایشی در سال ۱۳۹۱ به صورت کرت های یک بار خردشده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل انجام شد. دو سطح کیفیت آب آبیاری (۵۹/۰ و ۱۸۰/۴ دسی زیمنس بر متر شوری) در کرت اصلی و چهار سطح کود (شاهد، کاربرد جداگانه کود شیمیایی به نسبت ۸۰:۴۰:۳۰ کیلوگرم در هکتار به ترتیب از منبع اوره، سوپرفسفات تریپل و سولفات پتاسیم، ۴۰ تن در هکتار کود دامی و تلفیق کودها به میزان نصف مقادیر یادشده) در کرت فرعی قرار گرفت. نتایج تجزیه آماری داده ها نشان داد که طی اعمال تنش و کاربرد آب شور با هدایت الکتریکی ۱۸۰/۴ دسی زیمنس بر متر بر میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان CAT و APX افزوده و از فعالیت آنزیم دیگر کاسته شد. همچنین پوترسین (Put)، اسپرمین (Spm) و اسپرمیدین (Spd)، محتوای پرولین و کربوهیدرات، رنگدانه های فتوسنتزی و یون سدیم در برگ زیره سبز (Cuminum cyminum L.) افزایش یافت. کاربرد جداگانه تیمار کودهای شیمیایی کامل و دامی به استثنای محتوای اسپرمین، پرولین، سدیم و پتاسیم در سایر صفات فیزیولوژیکی اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشته بلکه تیمار کاربرد توامان کودهای شیمیایی کامل و دامی در کاهش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان CAT و GPX و افزایش محتوای اسپرمیدین، پرولین، رنگدانه های فتوسنتزی و پتاسیم کاراتر عمل کرد؛ به طوری که محتوای پتاسیم در تیمار کود شیمیایی کامل و دامی (۵۸۱ قسمت در میلیون) در مقایسه با تیمار کاربرد جداگانه کودهای شیمیایی و دامی به ترتیب معادل ۶۱/۱۷% و ۵۳/۱۸% افزایش نشان داد. براساس نتایج این پژوهش، در راستای کاهش مصرف یک جانبه کودهای شیمیایی و نیز تکمیل عناصر مورد نیاز گیاه در شرایط تنش شوری مصرف کود شیمیایی کامل در تلفیق با کودهای آلی نظیر کود دامی در منطقه توصیه می شود.

شوری, خصوصیات فیزیولوژیکی, کود دامی, کود شیمیایی