زینب زهرابی مقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی-اهواز، ایران.
علی آقائی - استادیارگروه گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی-اهواز، ایران.
محمدرضا قربانی - دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، مجتمع آموزش عالی شیروان، شیروان، بجنورد، ایران.
صالح طباطبائی وکیلی - دانشیارگروه گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی-اهواز، ایران.

مقدمه: فرآورده های حیوانی با چربی بالا به دلیل احتمال افزایش بیماریهای قلبی- عروقی در مصرف کنندگان مطلوب نیستند. در حال حاضر از ترکیبات گیاهی و مشتقات آنها (اسانس، عصاره، پودر) به واسطه داشتن برخی مواد برای کاهش تجمع چربی در فرآورده های دام و طیور استفاده میشود. هدف از این تحقیق بررسی اثر افزودن اسانس اکالیپتوس و مورد بر فراسنجه های خونی و آنزیمهای کبدی در جوجه های گوشتی بود.مواد و روشها: برای انجام این آزمایش از ۲۵۰ قطعه جوجه یک روزه (مخلوط دو جنس) سویه راس ۳۰۸ در قالب طرح کاملا تصادفی با ۵ تیمار و ۵ تکرار و ۱۰ جوجه در هر تکرار به مدت ۴۲ روز استفاده شد. تیمارها شامل جیره پایه (شاهد)، جیره پایه همراه با ۲۵۰ میلی گرم بر کیلوگرم اسانس اکالیپتوس، جیره پایه همراه با ۲۵۰ میلی گرم برکیلوگرم اسانس مورد، جیره پایه همراه با ۱۲۵ میلی گرم در کیلوگرم مورد و ۱۲۵ میلی گرم در کیلوگرم اکالیپتوس و جیره حاوی ۲۵۰ میلی گرم در کیلوگرم مورد و ۲۵۰ میلی گرم در کیلوگرم اکالیپتوس بودند.نتایج و بحث: نتایج نشان داد تیمارها اثر معنی داری بر LDL، کلسترول و آنزیم آلانین آمینو تراسفراز (ALT) نداشتند (p>۰/۰۵ ) ولی سطح تری گلیسرید، HDL، گلوکز و آنزیم آسپارتات آمینو ترانسفراز (AST) به طور معنیداری تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار گرفته اند (P≤۰/۰۵)، مقدار HDL و گلوکز در تیمار شاهد پایین تر از بقیه تیمارها بود اما آنزیم AST در تیمار شاهد نسبت به بقیه تیمارها مقدار بالاتری داشت. سطح تری گلیسرید در تیمار شاهد و تیمار دریافت کننده ۲۵۰ میلی گرم بر کیلوگرم اسانس مورد کمترین مقدار و در تیمار دریافت کننده ۲۵۰ میلی گرم اسانس مورد به اضافه ۲۵۰ میلی گرم اسانس اکالیپتوس به طور معنیداری بالاتر بود. سطح HDL و آنزیم AST در تیمار دریافت کننده ۲۵۰ میلی گرم بر کیلوگرم اسانس مورد به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار را نسبت به بقیه تیمارها داشتند .(P≤۰/۰۵)نتیجه گیری کلی: افزودن اسانس مورد در سطح ۲۵۰ میلی گرم در کیلوگرم باعث افزایش HDL و کاهش آنزیم AST شد بنابراین میتوان به عنوان یک افزودنی گیاهی با خاصیت کاهندگی میزان آنزیمهای کبدی و افزایش دهنده میزان HDL (کلسترول خوب) در جیره طیور استفاده شود.

اکالیپتوس، مورد، فراسنجه های خونی، آنزیمهای کبدی، جوجه گوشتی.