مدل سازی منطقه ای و ارزیابی ضریب جریان در حوزه کرخه

برآورد میزان ضریب جریان، که متاثر از عوامل مورفومتری، زمین شناسی و هیدرواقلیمی است، همواره یکی از موضوعات مهم در هیدرولوژی بوده و اطلاع از میزان آن، نقش به سزایی در برنامه ریزی و مدیریت بهینه منابع آب دارد. در این پژوهش، ابتدا با بررسی داده های دبی روزانه ایستگاه های آب سنجی و باران سنجی تعداد ۲۲ ایستگاه با آمار مناسب و دوره مشترک آماری سال های آبی۱۳۷۸-۱۳۵۳ انتخاب شد. همچنین با استفاده از نقشه توپوگرافی با مقیاس۱:۵۰۰۰۰ و تعیین موقعیت ایستگاه ها، محدوده مورد پژوهش مشخص و پارامترهای اولیه حوزه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، استخراج شد. ضریب جریان با استفاده از روش جاستین محاسبه شد. سپس شاخص جریان پایه با استفاده از داده های روزانه جریان و پس از کنترل سری زمانی، به روش فیلتر رقومی برگشتی تک پارامتره، استخراج شد. واحدهای سنگ شناسی با استفاده از نقشه زمین شناسی رقومی شده، با مقیاس ۱:۲۵۰۰۰۰ و بر اساس نظرات کارشناسی به دو طبقه عمده تقسیم و مساحت تحت پوشش هر واحد در هر حوزه محاسبه شد. تحلیل عاملی و همگن­بندی با استفاده از ۱۵ پارامتر انجام و سپس روابط رگرسیونی در سطوح معنی داری کمتر از ۱ درصد استخراج شد. اعتبار روابط رگرسیونی با استفاده از آزمون استقلال خطا­ها، بررسی نرمال بودن خطا­ها و آماره دوربین- واتسون بررسی شد. همچنین میزان دقت مدل های برآوردی و نیز خطای برآوردی آنها براساس معیارهای ضریب تعیین، خطای استاندارد و میانگین خطای مطلق بررسی شد. در مجموع میزان خطای برآوردی برای رابطه منطقه همگن یک به میزان۹۷/۱۷ درصد و برای منطقه همگن دو به میزان ۸۱/۲۷ درصد به دست آمد.

Keywords:

Base flow , Digital filters , Lithological units , Regional models , Run off Coefficient , جریان پایه , فیلتر های رقومی , مدل های منطقه ای , واحد های سنگ شناسی , همگن بندی