سهراب خلیلی واودره
علی شاهنظری
میرخالق ضیاءتبار احمدی
مجتبی چراغی زاده

     برای تولید نیازهای غذایی جمعیت در حال رشد جهان، لازم است بهره­وری آب کشاورزی افزایش یابد. بخش عمده این افزایش باید به واسطه سرمایه­گذاری­های مرتبط با بهبود عملیات­های آبیاری و زهکشی در اراضی کشاورزی موجود حاصل شود. هزینه بالای اجرای طرح­های زهکشی و محدودیت­های مالی، اجرای این طرح­ها را با چالش روبرو می­کند؛ لذا به منظور استفاده بهینه از منابع مالی موجود، اولویت­بندی مکانی اجرا، امری اجتناب­ناپذیر خواهد بود. در این پژوهش اولویت­بندی مکانی زهکشی زیرزمینی در محدوده پروژه آبیاری و زهکشی البرز با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی مورد بررسی قرار گرفت. اولویت­بندی بر مبنای داده­های هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک و فاصله تا سطح ایستابی (عمق سطح ایستابی)، انجام شد. پس از تعیین حدود آستانه برای هر یک از عوامل موثر، مکان­یابی انجام و نقشه­های پهنه­بندی استخراج شد. بعد از ترکیب نقشه­ های پهنه­ بندی شده، نقشه اولویت اجرای زهکشی زیرزمینی به دست آمد. برای انجام میان­یابی از ابزار آنالیز زمین­آمار نرم­افزار ArcGIS استفاده شد. با توجه به نتایج، روش کریجینگ نتایج قابل قبولی را در در میان­یابی ارایه داد. پس از پهنه­ بندی موقعیت­های با اولویت­های مختلف برای زهکشی، مشخص شد مساحتی در حدود ۱۰۳۰۰ هکتار (حدود ۵۵ % از مجموع اراضی) در اولویت­های اول و دوم اجرا قرار گرفت. این اراضی عموما در نیمه شمالی محدوده در نزدیکی دریای خزر بودند. مشکل اصلی در این مناطق شوری، ماندابی بودن اراضی یا تلفیقی از این دو عامل بود. با توجه به تاثیر زهکشی بر بهبود عملکرد برنج به عنوان یکی از اصلی­ترین محصولات محدوده مورد مطالعه، اجرای سیستم­های زهکشی برای اولویت­های بالا توصیه می­شود.

Mazandaran, Positioning, Soil improvement and aeration, Subsurface drainage, بهسازی و تهویه خاک, زهکشی زیرزمینی, مازندران, مکان یابی