بررسی نقش پارامترهای هیدرولوژیکی و هندسی حوزه بر شکل منحنی تداوم جریان (مطالعه موردی: ناحیه خزری)

     منحنی تداوم جریان یک روش کلاسیک برای نمایش گرافیکی روابط بین فراوانی و بزرگی جریان است. عوامل متعددی در شکل این منحنی و روند تغییرات آن نقش دارند که از جمله آن­ها می­توان به پارامترهای اقلیمی و فیزیوگرافیکی حوزه اشاره نمود. در این پژوهش، روابط بین شکل منحنی تداوم جریان و پارامترهای فیزیکی حوزه مورد بررسی قرار گرفته است. تعداد ۲۰ ایستگاه با آمار مناسب و دوره مشترک آماری ۱۳۸۵-۱۳۵۱ انتخاب شد. با استفاده از نقشه توپوگرافی با مقیاس۱:۵۰۰۰۰ و تعیین موقعیت ایستگاه ها، محدوده مورد پژوهش مشخص و پارامترهای اولیه حوزه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، استخراج شد. منحنی تداوم جریان با استفاده از داده­های روزانه جریان، ترسیم و با استفاده از برنامه­نویسی در محیط برنامه­نویسی MATLAB شیب اولین و آخرین نقطه عطف منحنی به عنوان شاخص تغییر شکل منحنی محاسبه شد. تجزیه عاملی انجام و عوامل مستقل تاثیرگذار بر شکل منحنی مشخص شد. سپس همگنی هیدرولوژیکی زیرحوزه­ها بر اساس عوامل مستقل با استفاده از روش تحلیل خوشه­ای مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت، همبستگی میزان درصدهای عدم تجاوز منحنی در نقطه عطف، با پارامترهای هندسی و هیدرولوژیکی حوزه­ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که پارامترهای محیط، مساحت، طول رودخانه اصلی، طول حوزه، زمان­تمرکز و ارتفاع متوسط حوزه، مهم­ترین عوامل تاثیرگذار بر روی شکل منحنی تداوم جریان در منطقه پژوهش می­باشند. تمامی شش پارامتر فوق دارای همبستگی مثبت با ضریب همبستگی حداقل ۵۴/۰ متعلق به ارتفاع متوسط و حداکثر ۷۸/۰ برای محیط حوزه با شاخص تغییر شکل منحنی تداوم جریان می­باشند. پارامتر شیب متوسط حوزه و بارش متوسط سالانه به عنوان دومین عامل تاثیرگذار، دارای رابطه منفی با ضریب همبستگی ۵۹/۰ و ۵۶/۰ می­باشد.

Keywords:

Deformation INDEX , Flow Duration Curve , Homogeneous Regions , Inflection , Khazar , حوزه خزر , شاخص تغییرشکل , مناطق همگن , منحنی تداوم جریان , نقطه عطف منحنی