تاثیر نوسانات زمانی فرسایندگی باران بر تغییرات فصلی رسوب دهی معلق (مطالعه ی موردی: حوزه کسیلیان)

شدت فرسایش و عوامل موثر بر آن به دلیل نوسان­های فصلی آب و هوایی در طول سال تغییر می کنند. این پژوهش با هدف تعیین تغییرات زمانی فرسایندگی باران و رسوب­دهی و تعیین زمان­های بحرانی از نقطه نظر خطر فرسایش در حوزه­ی کسیلیان انجام شد. به این منظور شاخص فرسایندگی باران ماهانه در ۲۷ ایستگاه موجود در داخل و اطراف حوزه از ارتباط بین شاخصEI۳۰  با شاخص­های سهل­الوصول محاسبه و پس از انجام درون­یابی به روش کریجینگ، میانگین ماهانه فرسایندگی حوزه به دست آمد. برای برآورد رسوب­دهی از تلفیق منحنی سنجه رسوب حد وسط دسته ها و آمار جریان روزانه ایستگاه خروجی حوزه در شیرگاه استفاده شد. پس از محاسبه­ی شاخص فرسایندگی و رسوب خروجی از حوزه در بازه­های ماهانه، رابطه بین این دو مورد بررسی و تحلیل قرارگرفت. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد که فرسایندگی باران و رسوبدهی تغییرات فصلی شدیدی دارند. فرسایندگی باران ماهانه حوزه دارای دو اوج یکی در اواخر پاییز در ماه­های آبان و آذر  با مقدار ۴۱ و ۲۹ مگاژول میلی­متر بر هکتارساعت و دیگری در اوایل بهار در فروردین ماه با مقدار ۲۴ مگاژول میلی­متر بر هکتارساعت بود. در حد فاصل این دو اوج، فرسایندگی ناچیز است که دلیل احتمالی آن تغییر نوع بارش­ها به دلیل کاهش دما در طول زمستان می­باشد. اما رسوب­دهی، دارای یک اوج می­باشد که آن هم در بهار، ماه­های فروردین و اردیبهشت با مقدار ۱۳۱۷۵ و ۷۲۰۰ تن رخ داده است. علت این تک اوجی بودن، می­تواند جذب بخش عمده بارش­های ابتدای سال آبی به علت خشک بودن زمین باشد. در حالی که با مرطوب شدن خاک در ماه­های بهار، ضریب رواناب افزایش و فرسایش نیز بیش­تر می­شود.

Keywords:

Critical period , Rainfall erosivity , Sediment load , Sediment rating curve , Seasonal , Fluctuations , بار رسوب , محدوده زمانی بحرانی , فرسایندگی باران , منحنی سنجه رسوب , نوسانات فصلی