تحلیل منطقه ای منحنی تداوم جریان در حوزه آبخیز دریاچه نمک

     منحنی تداوم جریان نشان­دهنده رابطه بین فراوانی و مقدار دبی روزانه، هفتگی و ماهانه است. داده های دبی جریان آب به شکل منحنی تداوم جریان به عنوان پیش نیاز برای طرح های مدیریت منابع آب از قبیل طراحی سدها، نیروگاه های برق آبی، اجرای عملیات آبخیزداری، ارزیابی خطر خشک سالی و بررسی سلامت زیست بوم رودخانه مورد نیاز است. این تحقیق به منظور تحلیل منطقه­ای منحنی تداوم جریان در ۳۳ حوزه آبخیز منتخب با طول دوره آماری مشترک روزانه ۲۰ ساله در حوزه آبخیز دریاچه نمک انجام شد. پس از تهیه منحنی تداوم جریان برای ۳۳ ایستگاه آب­سنجی منتخب، شاخص­های دبی دو تا ۹۰ درصد استخراج، و مناسب­ترین توزیع آماری منطقه­ای از بین ده توزیع آماری تشخیص داده شد و شاخص­های دبی دو تا ۹۰ درصد با دوره بازگشت دو ساله به دست آمد. برای تحلیل منطقه­ای منحنی تداوم جریان از میان ۱۸ متغیر مستقل فیزیوگرافی، اقلیمی، زمین­شناسی و کاربری اراضی، شش عامل مساحت حوزه آبخیز، طول آبراهه اصلی، ارتفاع متوسط، درصد سازندهای نفوذپذیر و درصد اراضی مرتعی به عنوان عوامل مهم با استفاده از تحلیل عاملی انتخاب شدند. سپس با استفاده از رگرسیون چندمتغیره و ترکیب تحلیل خوشه­ای به منظور تعیین حوزه­های آبخیز همگن و رگرسیون چندمتغیره تحلیل منطقه­ای دبی­های تداوم جریان انجام شد. به منظور بررسی و صحت مدل­ها در کل منطقه و مناطق همگن از نمایه­های آماری ضریب تبیین، ریشه میانگین مربعات خطا، ضریب کارایی استفاده شد. نتایج نشان داد که رویکرد تحلیل منطقه­ای با تشخیص حوزه­های آبخیز همگن باعث افزایش کارآیی و خطای کمتر مدل­های منطقه­ای می­شود و با توجه به میزان ضریب بتا معادلات رگرسیونی، طول آبراهه اصلی مهم­ترین پارامتر تاثیرگذار در دبی­های تداوم جریان می­باشد.

Keywords:

Cluster analysis , FDC , Regionalization , Probability distribution , Ungauged watershed , منحنی تداوم جریان , تحلیل منطقه ای , تحلیل خوشه ای , تابع توزیع آماری , حوزه آبخیز فاقد آمار