واحد بردی شیخ - Gorgn University of Agricultural Sciences and Natural Resources
عبدالجلیل حزبی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
عبدالرضا بهره مند - Gorgn University of Agricultural Sciences and Natural Resources

     مدل­سازی فرآیندهای هیدرولوژی اطلاعات مناسبی را برای مدیریت آبخیزها فراهم کرده، دید بهتر و جامع­تری نسبت به آبخیزها ایجاد می­نماید. در این تحقیق بیلان آب و جریان خروجی حوزه آبخیز چهل­چای در محیط GIS و برنامه نویسی PCRaster  مدل­سازی گردید. عوامل و پارامترهای دخیل در بیلان آب شامل بارش، ذوب برف، تبخیر و تعرق، رطوبت خاک، رواناب سطحی ناشی از بارش، آب پایه و جریان زیرقشری در نظر گرفته شده و با استفاده از روابط موجود بیلان آب مدل­سازی گردیده و دبی خروجی روزانه حوزه از مجموع دبی رواناب، جریان زیرقشری و آب پایه به­دست آمد. فرآیند واسنجی مدل برای دوره آماری  (۸۷-۱۳۸۶) انجام گرفت. فرآیند اعتبارسنجی مدل با استفاده از یک دوره آماری سه ساله از ۸۴-۱۳۸۳ تا ۱۳۸۶ انجام گردید. نتایج به دست آمده از مدل­سازی با داده­های دبی مشاهداتی ثبت شده در خروجی حوزه مورد ارزیابی قرار گرفتند. ضریب نش- ساتکلیف برای دوره واسنجی ۷/۰ و برای دوره اعتبارسنجی ۵/۰ به دست آمد. با توجه به اینکه مقدار ضریب نش - ساتکلیف هر دو دوره بالاتر از ۳۶/۰ می­باشد، می­توان گفت که مدل از کارایی مطلوب و قابل قبولی برخوردار است. با توجه به مناسب بودن شبیه­سازی جریان خروجی، مولفه­های بیلان آب حوزه به تفکیک محاسبه و ارائه گردید. مدل توسعه داده شده ضریب آبدهی کل سالانه حوزه را برای دوره واسنجی ۱/۱۹% به دست ­آورد در حالیکه مقدار مشاهده شده آن در این دوره ۲۲ درصد می­باشد.

Hydrological Modeling, Calibration, Validation, Water balance, PCRaster, مدل سازی هیدرولوژیک, واسنجی, اعتبار سنجی, بیلان آب, PCRaster