کلاسه بندی و آنالیز شدت و مدت خشکسالی های جریان آب سطحی (مطالعه موردی: استان ایلام)

وقایع خشکسالی با تاثیر روی منابع آب سطحی و آب زیرزمینی مقدار آب در دسترس بخش های مختلف را کاهش می دهد، بدین منظور برای اتخاذ تصمیمات مدیریتی مناسب برای مقابله با آثار زیان بار خشکسالی، باید با ارزیابی و پایش خشکسالی جریان آب سطحی به شناسایی ویژگی­های این پدیده از نظر دوام، شدت و توسعه جغرافیایی در نواحی مختلف پرداخت. در این تحقیق جهت کلاسه­بندی و آنالیز شدت و مدت خشکسالی جریان آب سطحی در۶ ایستگاه هیدرومتری منتخب استان ایلام طی دوره ۱۳۶۰ تا ۱۳۸۹ از خوشه­بندی سلسله مراتبی، شاخص خشکسالی جریان آب سطحی و میانگین متحرک استفاده شد. نتایج شاخص خشکسالی جریان آب سطحی نشان داد که در بازه­های زمانی ۳ و ۶ ماهه تنها جریان آب سطحی ملایم و متوسط در استان حاکم بوده است. اما در بازه­های زمانی ۹ و ۱۲ ماهه خشکسالی شدید هم در سه دهه اخیر وجود داشته است. همه ایستگاه­ها طبق نتایج میانگین متحرک نشان دادند که طی بازه زمانی ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۵ یک دوره ترسالی شدید را در طی سه دهه اخیر تجربه کرده اند. در مقابل همه ایستگاه­ها یک دوره خشکسالی جریان آب سطحی را در بین سال­های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۵ پشت سرگذاشته­اند. ایستگاه­های هیدرومتری از لحاظ شرایط خشکسالی جریان آب سطحی در سه کلاسه مختلف قرار گرفتند. نتایج کلاسه­بندی نشان داد که در کلاسه یک، ایستگاه­های ایوان، هلیلان و تنگ سازین، در کلاسه ۲، ایستگاه نظر آباد و در نهایت در کلاسه ۳ دو ایستگاه سرجوی و دارتوت قرار گرفته­اند. در نهایت جهت بررسی روند جریان آب رودخانه­ها مرتبط با خشکسالی هیدرولوژیکی طی سه دهه گذشته از آزمون­های من-کندال و شیب خط رگرسیونی استفاده شد. نتایج این دو آزمون نشان داد که روند دبی رودخانه­ها در همه ایستگاه­ها کاهشی بوده است.

Keywords:

River flow , Drought , Clustering , Moving Average , Ilam province , جریان آب رودخانه , خشکسالی , کلاسه بندی , میانگین متحرک , استان ایلام