تعیین تغییرات مکانی خصوصیات خاک تحت اثر شدت بهره برداری (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بلده نور)

استفاده نامناسب از اراضی با ایجاد تغییرات مکانی خصوصیات خاک و پوشش گیاهی همراه می­باشد. در این راستا، استفاده از روش زمین آمار با توجه به مدلسازی عوامل، موجب ارزیابی بهتر پارامترهای موثر می­گردد. لذا تحقیق حاضر به بررسی اثرپذیری عوامل خاکی از شدت بهره برداری، به عنوان ابزاری جهت مدیریت بهینه اراضی در حوزه آبخیز بلده در ارتفاعات البرز مرکزی پرداخته است. پس از بازدیدهای میدانی منطقه مورد مطالعه، مناطق با شدت­های بهره­برداری مختلف شامل بحرانی، کلید و مرجع بر اساس نزدیکی به منابع آب و مسیرهای تردد انتخاب شدند. پس از تعیین تیپ­های گیاهی در هر منطقه، نمونه­برداری به صورت سیستماتیک و با توجه به نصب ۵ ترانسکت ۱۰۰ متری در هر منطقه صورت گرفت. محل تقاطع ترانسکت­ها به عنوان نقاط نمونه­برداری (۲۵ نقطه) تعیین و نمونه­های خاک از لایه سطحی (عمق ۱۰-۰ سانتی­متر) برداشت گردید. سپس فاکتورهای کربن آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، اسیدیته و هدایت الکتریکی در آزمایشگاه مورد اندازه­گیری قرار گرفت. بررسی تغییرپذیری مکانی خصوصیات خاک در مناطق سه گانه با آنالیز زمین آمارو در محیطنرم­افزار (Gamma Design Software)GS+   نسخه ۵ انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش شدت بهره­برداری در مناطق بحرانی، کربن آلی و نیتروژن خاک کاهش یافته و اسیدیته افزایش یافته است. همچنین آنالیز زمین آمار نشان داد که در منطقه بحرانی به دلیل تاثیر مخرب بهره­برداری، تغییر مکانی پارامترهای خاکی بیشتر و وابستگی مکانی آنها ضعیف­تر بوده است.

Keywords:

Spatial pattern , Soil characteristics , Geostatistics , Baladeh basin , الگوی مکانی , خصوصیات خاک , زمین آمار , حوزه آبخیز بلده