اثر اجرای طرح های آبخیزداری در حوزه آبخیز خمارک استان زنجان

با توجه به اهمیت طرح های آبخیزداری از یک سو و اثرات گسترده ناشی انجام این طرح ها از سوی دیگر در مناطق روستایی، تحقیق توصیفی- همبستگی حاضر با هدف شناسایی و تحلیل اثر اجرای طرح های آبخیزداری در روستای ده جلال در استان زنجان صورت پذیرفت. جامعه آماری این تحقیق را تمامی سرپرستان خانوار روستای ده جلال و به تعداد ۱۷۸ نفر تشکیل می دادند. براساس جدول کرجسی و مورگان (۱۹۷۰)، تعداد ۱۲۰ نفر از آنان از طریق روش نمونه گیری تصادفی ساده برای انجام تحقیق انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده گردید. روایی پرسشنامه با نظر پانلی از کارشناسان و پژوهشگران امور مشارکت و توسعه روستایی مورد تایید قرار گرفت. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق پیش آزمون انجام گرفت که مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای هر یک از مقیاس-های اصلی پرسشنامه در حد مناسب (بیشتر از ۷۵/۰) بود. بمنظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSSWin۱۸ استفاده شد. نتایج آمار توصیفی نشان داد که از نظر پاسخگویان مورد مطالعه پنج گویه "کاهش گل آلودگی آب های سطحی و افزایش کیفیت آب"، "بهبود سطح مشارکت مردم محلی در فعالیت ها"، "پیشگیری و کنترل فرسایش خاک"، "کاهش وقوع سیلاب ها در منطقه" و "افزایش منابع آب روستا (در چشمه، قنات و چاه ها)"، به ترتیب بیشترین میزان اولویت را کسب نموده اند. یافته های تحلیل عاملی حاکی از آن بود که اثر اجرای طرح های آبخیزداری در روستای ده جلال در چهار عامل محیط زیستی، اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی قرار می گیرند که این چهار عامل در مجموع در حدود ۱۸/۷۱ درصد واریانس را تبیین می نمایند. نتایج این تحقیق می تواند در مدیریت اثربخش تر طرح های آبخیزداری در منطقه و در نتیجه پایدارسازی این طرح ها نقش بسزایی داشته باشد.

Keywords:

اثر طرح های آبخیزداری , مناطق روستایی , مدیریت حوزه آبخیز