توحید نجفی میرک - Areeo
منوچهر دستفال - Areeo
حسین فرزادی - Areeo
منوچهر سیاح فر - Areeo
بهرام اندرزیان - Seed and Plant Improvement Department, Khoozestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Ahvaz, Iran

 با توجه به محدودیت آب کشاورزی در اغلب مناطق ایران بویژه مناطق گرم کشور، شناسایی و معرفی ژنوتیپ هایی که در هر دو شرایط نرمال و تنش خشکی پتانسیل عملکرد  و پایداری عملکرد بالایی داشته باشند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط بر روی عملکرد دانه گندم دوروم در دو شرایط نرمال و تنش خشکی و دستیابی به ژنوتیپ­هایی با عملکرد پایدار در هر دو شرایط، تعداد ۱۹ لاین و رقم گندم دوروم به همراه یک رقم گندم نان (مهرگان) بعنوان شاهد در دو ایستگاه­ تحقیقاتی اهواز و داراب با اعمال تنش خشکی و در دو ایستگاه تحقیقاتی دزفول و خرم آباد بدون اعمال تنش در قالب طرح بلوک ­های کامل تصادفی با سه تکرار و به مدت دو سال  زراعی (۹۸-۱۳۹۷ و ۹۷-۱۳۹۶)  کشت گردید. پس از برداشت، تجزیه واریانس مرکب و تجزیه پایداری به روش غیر پارامتری رتبه و انحراف معیار رتبه  و روش چند متغیره امی بر روی داده­های عملکرد دانه انجام شد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ­های شماره D-۹۶-۴ و  D-۹۶-۶ با خرم آباد، D-۹۶-۵،D-۹۶-۹ و D-۹۶-۱۸ با اهواز و ژنوتیپ شماره D-۹۶-۱۶ در کنار گندم نان مهرگان (D-۹۶-۳) با داراب و دزفول سازگاری خصوص خوبی دارند. براساس میانگین عملکرد دانه و آماره پایداری ASV  در مدل AMMI۱، ژنوتیپ های شماره D-۹۶-۱۱، D-۹۶-۱۷،  D-۹۶-۱۸ و D-۹۶-۲۰ و براساس رتبه و انحراف معیار رتبه، ژنوتیپ ­های D-۹۶-۱۳ و  D-۹۶-۱۸ بعنوان ژنوتیپ­هایی با عملکرد و پایداری عملکرد بالا انتخاب شدند. در نهایت ژنوتیپ شماره D-۹۶-۱۸ که براساس هر دو روش از عملکرد و پایداری عملکرد بیشتری برخوردار بودند، بعنوان ژنوتیپ  برتر برای کشت در هردو شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی آخر سال انتخاب شد.

AMMI, Drought stress, Durum, G×E interaction, Stability analysis, Yield, اثر متقابل ژنوتیپ و محیط, دوروم, تجزیه امی, تنش خشکی, پایداری و سازگاری