عادله ابری - Gorgan University of Agricultural Sciences & Natural Resources
خلیل زینلی نژاد - Gorgan University of Agricultural Sciences & Natural Resources
مهران اعلمی - Gorgan University of Agricultural Sciences & Natural Resources
سعید باقری کیا - Crop and Horticultural Science Research Department, Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Gorgan, Iran

      هدف از این پژوهش تعیین گروه های هاپلوتیپی و بررسی رابطه آن ها با صفات فنوتیپی به منظور دستیابی به آلل های مرتبط با صفات مطلوب زراعی در گندم نان بود. به همین منظور ۳۴ ژنوتیپ گندم بومی منطقه خاورمیانه به همراه رقم بهاره چینی (ژنوتیپ مرجع) در قالب طرح اگمنت کشت و از نظر ۱۲ صفت فنوتیپی کمی ارزیابی شدند. نتایج آمار توصیفی نشان داد که صفات طول ریشک و روز تا گلدهی به ترتیب بالاترین و پایین ترین ضریب تغییرات فنوتیپی را داشتند. به منظور بررسی تنوع هاپلوتایپیQTLهای مرتبط با صفات فنوتیپی واقع بر کروموزوم های ۴B گندم از ۱۰ نشانگر ریزماهواره استفاده شد. میانگین آلل های چند شکل، میزان محتوای اطلاعات چندشکلی (PIC) و شاخص قدرت (RP) به ترتیب ۵/۴، ۲۹/۰ و ۵۸/۱ بود. ژنوتیپ های مورد بررسی با توجه به مطابقت آللی با ژنوتیپ مرجع در کروموزوم ۴B در ۲۱ گروه هاپلوتایپی قرار گرفتند. به منظور بررسی وجود ارتباط بین صفات و نشانگرها، تجزیه واریانس در قالب طرح کاملا تصادفی با تکرار نامساوی برای تک تک نشانگرها انجام شد. در مجموع از ۱۲ صفت مورد بررسی، برای چهار صفت ارتباط معنی دار آماری مشاهده شد. با توجه به نتایج به دست آمده از نشانگرهای ریزماهواره واقع بر کروموزوم ۴B، صفات عرض دانه، تعداد دانه در سنبله و عرض برگ پرچم با نشانگر Xgwm۸۸۸-۴B، صفت تعداد سنبلچه در سنبله با نشانگر Xgwm۸۹۱-۴B و صفات عرض دانه و تعداد دانه در سنبله با نشانگر Xgwm۸۹۸-۴B، پیوستگی نشان دادند. برای سه صفت فنوتیپی به طور همزمان یک آلل اختصاصی در نشانگر gwm۸۸۸-۴B معرفی گردید. چنانچه به نژادگر علاقمند به گزینش ژنوتیپ هایی باشد که به طور همزمان سه حالت مطلوب یعنی عرض دانه و تعداد دانه در سنبله بیشتر و همچنین افزایش شاخص سطح برگ از طریق عرض برگ پرچم را داشته باشد، می تواند از آلل اختصاصی شناسایی شده (۱۹۹ جفت باز) نشانگر Xgwm۸۸۸-۴B  استفاده کند.

Phenotypic Traits, Marker-assisted Selection, Specific allele, Local wheat, صفات فنوتیپی, انتخاب به کمک نشانگر, آلل اختصاصی, گندم بومی