ارزیابی تحمل به خشکی در ژنوتیپ های گندم دوروم با استفاده از شاخص های تحمل به خشکی

     خشکی یکی از مهم­ترین عوامل محدود کننده رشد و تولید گیاهان زراعی در اکثر نقاط جهان و ایران شناخته می­شود و به عنوان یک تنش چند بعدی گیاهان را در سطوح مختلف تحت تاثیر قرار می­دهد. به منظور بررسی تحمل به خشکی ۱۰ ژنوتیپ گندم دوروم، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در شرایط تنش و بدون تنش با ۳ تکرار در مزرعه تحقیقاتی شهرستان کوهدشت انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان دهنده واکنش متفاوت ژنوتیپ های مورد مطالعه برای عملکرد دانه و امکان انتخاب ژنوتیپ ها بر اساس هر کدام از صفات بود. مقایسه مقادیر عددی و رتبه هر ژنوتیپ بر اساس شاخص­های تحمل به خشکی نشان داد که براساس شاخص های تحمل به خشکی مبتنی بر عملکرد دانه ژنوتیپ های ۱ (Omrab۳)، ۲ (Hana) و ۳ (Aria(stork)) به عنوان ژنوتیپ های متحمل به خشکی و سایر ژنوتیپ­ ها به عنوان ژنوتیپ­ های حساس شناسایی گردیدند.نتایج ضرایب همبستگی بین شاخص­ ها نشان داد که شاخص­ های MP، GMP، HAM، STI، دارای همبستگی مثبت و معنی داری در سطح احتمال ۱% با عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش بودند در ضمن بین شاخص ­های مذکور همبستگی مثبت و معنی­ داری نیز وجود داشت پس می­ توان این گونه بیان کرد که شاخص ­های مذکور، بهترین شاخص ­ها برای شناسایی ژنوتیپ ­های برتر می­ باشند. نتایج تجزیه به مولفه ­های اصلی نشان داد که، دو مولفه اول حدود ۹۹ درصد از تغییرات داده­ ها را توجیه نمودند. بر اساس نمودار بای پلات به روش گابریل ژنوتیپ­ های مورد مطالعه در دو ناحیه پتانسیل عملکرد بالا و ناحیه پتانسیل عملکرد پایین قرار گرفتند به طوری که ژنوتیپ­ های ۱ (Omrab۳)، ۲ (Hana) و ۳ (Aria(stork)) با قرارگیری در مجاورت بردارهای تحمل به تنش خشکی به عنوانژنوتیپ ­های برتر شناسایی شدند. تجزیه خوشه ­ای بر اساس شاخص­ های برتر، ژنوتیپ­ های مورد مطالعه را در  سه گروه کلی تفکیک کرد که این نتایج با نتایج حاصل از ترسیم بای­پلات گابریل مطابقت کامل نشان داد.

Keywords:

wheat , Bipot , Stres , گندم , بای پلات , تنش