علی اکبر اسدی - Zanjan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Zanjan, Iran.
مصطفی ولیزاده - Plant Breeding and Biotechnology, Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran
سید ابوالقاسم محمدی - Plant Breeding and Biotechnology, Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran
منوچهر خدارحمی - Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran

    شناسایی و انتخاب روش اصلاحی مناسب و استفاده از معیارهای گزینش صحیح و کاربردی جهت معرفی ارقام مقاوم به تنش کمبود آب بسیار اهمیت دارد. جهت بررسی نحوه توارث صفات فیزیولوژیکی و زراعی در گندم ۵۰ لاین F۳ به­همراه والدین و نسل F۱ در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار در شرایط نرمال و تنش کمبود آب انتهای فصل در دو سال متوالی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش مشخص کرد که در بین و درون خانواده­ های F۳ در تمامی صفات در دو محیط اختلاف معنی ­داری وجود دارد. بنابراین تنوع ژنتیکی زیادی برای این صفات وجود دارد­. اثر ژن­ها در دو محیط متفاوت رطوبتی تغییر قابل توجهی نداشت و جزء ژنتیکی تنوع در همه صفات در دو محیط بسیار بزر­گ­تر از بخش تنوع محیطی بود. در صفات وزن  صددانه، ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله و قطر دانه در هر دو شرایط محیطی وراثت­پذیری خصوصی میزان متوسطی را نشان می­دهد که بیانگر نقش بیشتر واریانس افزایشی در کنترل این صفات است بنابر­این می ­توان در بهبود این صفات گزینش را در نسل­های اولیه اعمال نمود. عملکرد دانه تک­بوته در هر دو شرایط محیطی وراثت­پذیری عمومی بالا ولی وراثت­پذیری خصوصی پایینی نشان داد که نشان می­دهد وراثت این صفت ژنتیکی بوده ولی تحت کنترل اثرات افزایشی قرار نداشته و اثرات غالبیت در کنترل آن نقش دارند و گزینش در نسل­های انتهایی می­ تواند در بهبود آن موثر باشد.

Between and Within The F۳ Families, Generation Variance Analysis, Heritability, Mean Expected, Stress, امید ریاضی, بین و درون خانواده هایF۳, تجزیه واریانس نسل ها, تنش, وراثت پذیری