سعید عمرانی - Department of Agronomy and Plant Breeding, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran
علی عمرانی - Crop and Horticultural Science Research Department, Ardabil (Moghan) Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Moghan, Iran
مهوش افشاری - Department of Agronomy and Plant Breeding, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran
علی صارمی راد - Department of Agronomy and Plant Breeding, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran
سیاوش برده جی - Department of Agronomy and Plant Breeding, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran
پیمان فروزش - Department of Agronomy and Plant Breeding, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran

تعداد ۲۵ ژنوتیپ گلرنگ به همراه یک رقم شاهد (کوسه) با هدف بررسی تاثیر محیط های مختلف بر عملکرد دانه ژنوتیپ ها در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سه مکان (تهران، بیرجند و اصفهان) طی سه سال زراعی (۹۶-۱۳۹۴) مورد کشت و ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مدل امی نشان داد که اثرات اصلی ژنوتیپ و محیط و نیز اثر برهمکنش ژنوتیپ با محیط بسیار معنی دار است. چهار مولفه اصلی اول در مجموع حدود ۸۳ درصد از مجموع مربعات برهمکنش را توجیه نمودند و سهم هر مولفه به ترتیب حدود ۴۰، ۱۹، ۱۳ و ۹ درصد بود. بای پلات اولین مولفه اصلی و میانگین عملکرد دانه برای ژنوتیپ ها و محیط­ها مشخص نمود که ژنوتیپ­های Hartman و LRV-۵۵-۲۹۵ با دارا بودن میانگین عملکرد بالاتر از میانگین کل، به عنوان ارقام دارای پایداری عملکرد دانه مطلوب شناسایی شدند. بای پلات مربوط به دو مولفه اصلی اول اثر برهمکنش مشخص نمود که ژنوتیپ­های کوسه، Hartman و PI-۲۵۰۵۳۷ از سازگاری عمومی بالایی برخوردار هستند. بر اساس نتایج تجزیه گرافیکی GGE بای پلات دو مولفه اصلی مدل رگرسیون مکانی، ۹۶ درصد از تغییرات داده های مربوط به عملکرد دانه را تبیین نمودند. بای پلات روابط میان محیط ها موید وجود عکس العمل تقریبا یکسان بین ژنوتیپ ها در مکان های اصفهان و تهران بود اما ژنوتیپ ها در مکان بیرجند واکنش متفاوت تری نسبت به این دو محیط بروز دادند. طبق بای پلات چندضلعی ژنوتیپ A۲ در بیرجند و ژنوتیپ Hartman در اصفهان و تهران از سازگاری خصوصی و پایداری عملکرد بالاتری برخوردار بودند. ژنوتیپ Hartman و مکان اصفهان ایده آل ترین ژنوتیپ و محیط در مقایسه با سایر ژنوتیپ ها و محیط ها بودند.

AMMI, GGE Biplot, Mega-Environments, Stability Analysis, Safflower, AMMI, GGE biplot, ابر محیط, تجزیه پایداری, گلرنگ