ارزیابی ژنوتیپ های نخود زراعی (Cicer arietinum L.)از نظر مقاومت به سرما در کشت پاییزه در منطقه رفسنجان

کشت پاییزه نخود در مقایسه با کشت بهاره آن، عملکرد بیشتری دارد. به ­منظور بررسی امکان تغییر تاریخ کاشت از بهار به پاییز در منطقه رفسنجان و دستیابی به ارقامی که ضمن کشت پاییزه بتوانند سرمای زمستان را تحمل نموده و عملکرد بیشتری نیز تولید نمایند،۶۳ ژنوتیپ نخود سفید درتاریخ اوایل آذر سال ۱۳۹۵ در گلدان کشت و در مزرعه مورد ارزیابی قرار گرفته و صفات زراعی تعداد روز از کاشت تا گلدهی و غلاف­ دهی، تعداد کل غلاف، تعداد غلاف­ های پر، عملکرد، وزن صد دانه، رنگ گل، درصد تلفات ناشی از سرما، شاخص برداشت در گلدان و شرایط مزرعه و پایداری غشاء ژنوتیپ­ ها در اتاقک رشد اندازه ­گیری شدند. بیشترین ضریب تغییرات برای صفت درصد تلفات (%۱۲۰) و کم­ترین آن برای صفت تعداد روز از کاشت تا غلاف ­دهی (%۱۲/۳) مشاهده شد. در رگرسیون مرحله ­ای صفات تعداد بذر در بوته، وزن ۱۰۰ دانه، تعداد کل غلاف، وزن خشک زیستی، شاخص برداشت و نشت یونی به ترتیب وارد مدل شده و بیشترین تاثیر را روی عملکرد داشتند. بین رنگ گل، نشت یونی و درصد تلفات و دیگر صفات کمی ارتباط وجود داشت. تجزیه خوشه‎ای، ژنوتیپ­ ها را به سه گروه مجزا تقسیم نمود، که گروه دوم از نظر مقاومت به سرما و بسیاری از صفات زراعی نسبت گروه ­های دیگر برتری داشت و از داخل این گروه، ژنوتیپ­ های ارومیه ۱۲۸، خوی ۵۶۳، تربت جام ۳۴۵، جیرفت ۲۸۹ و دره‎گز ۴۷۴ بر اساس گزینش توام سطوح مستقل انتخاب شدند. این ژنوتیپ­ ها دارای عملکرد بالا و درصد تلفات کمتر از ۱۰%  در مقابل سرما بودند.

Keywords:

Autumn cultivation , Chickpea , Cold tolerance , Cluster analysis , تحمل سرما , تجزیه خوشه‎ای , کشت پاییزه , نخود