آیدین حمیدی - Seed and Plant Certification and Registration Institute(SPCRI)
کمال قاسمی بزدی - Cotton Research Institute(CRI)
یاسر جعفری - Cotton Research Institute(CRI)

      به­ منظور ارزیابی تمایز، یکنواختی و پایداری (DUS) خصوصیات ریخت ­شناختی سه ژنوتیپ جدید پنبه (GT۴۰، TBL۶۰ و SKT۱۳۴) با استفاده از طرح بلوک‎های کامل تصادفی با چهار تکرار مورد آزمون قرار گرفتند. به ­طورکلی ۳۹ خصوصیت کمی و کیفی ریخت­ شناختی اندازه­ گیری شدند. نتایج نشان داد ژنوتیپ­ ها برای خصوصیات ریخت‎شناختی کمی شامل تعداد گره ها تا پایین ترین شاخه زایا، طول شاخه زایا، تعداد گره های شاخه زایا، درصد کیل الیاف، درجه کشش، ظرافت و طول الیاف، ارتفاع گیاه و طول دمگل قوزه به ­طور معنی ­داری متمایز بودند. همچنین ژنوتیپ­ ها از لحاظ خصوصیات ریخت‎شناختی کیفی: رنگ گرده، موقعیت کلاله نسبت به پرچم ها، اندازه براکته (در بلوغ سبز)، تیپ گل­دهی گیاه، اندازه برگ، کرک­دار بودن برگ (سطح زیرین)، قسمت بالایی ساقه زمان باز شدن قوزه (زمانی که ۵۰ درصد گیاهان حداقل یک قوزه باز شده داشته باشد) و درجه شکفتگی قوزه (در مرحله بلوغ کامل) متمایز بودند. به‎طورکلی براساس نتایج این تحقیق ژنوتیپ GT۴۰ براساس زرد بودن رنگ گرده، موقعیت بالاتر کلاله نسبت به پرچم ها، اندازه کوچک برگ، کرک­دار بودن متوسط قسمت بالایی ساقه، ارتفاع کوتاه گیاه (در بلوغ سبز) و زمان زود باز شدن قوزه از ژنوتیپ­ های TBL۶۰ و SKT۱۳۴ متمایز بود. ژنوتیپ TBL۶۰ نیز به ­واسطه تیپ گل­دهی باز گیاه، شدت متوسط رنگ سبز برگ (در مرحله گل­دهی)، اندازه متوسط براکته در بلوغ سبز و طول متوسط دمگل قوزه از ژنوتیپ SKT۱۳۴ قابل تمایز بود. بنابراین، نتایج این تحقیق خصوصیات ریخت­ شناختی متمایز برخوردار از یکنواختی و پایداری سه ژنوتیپ جدید پنبه در دست معرفی به­ عنوان رقم را برای ثبت ارقام برای برخورداری از حقوق به ­نژادگران مشخص ساخت. همچنین باتوجه به یکنواختی و پایداری تمایز هشت خصوصیت ریخت ­شناختی کیفی، از این خصوصیات می ­توان به‎عنوان شناسه ارقام در فرآیند کنترل و گواهی مزارع تولید بذر ارقامی که از این ژنوتیپ­ ها معرفی خواهند شد، برای ارزیابی خلوص و اصالت ژنتیکی، استفاده نمود.

Cotton, Cultivar registration, Distinctness Uniformity, Stability, Morphological characteristic, خصوصیات ریخت شناختی, پنبه, ثبت رقم, تمایز, یکنواختی, پایداری