اسمعیل نبی زاده - Department of Agronomy, College of Agriculture, Mahabad Branch, Islamic Azad University, Mahabad
کیوان فتوحی - Agricultural and Natural Resources Research Center

به منظور مقایسه و ارزیابی روابط بین صفات کمی و کیفی در ژنوتیپ های چغندرقند با استفاده از روش های آماری چند متغیره تحت شرایط بیماری رایزوکتونیا در منطقه میاندوآب، آزمایشی انجام شد.  آزمایش مذکور در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه  تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب در سال ۱۳۹۳، اجرا گردید .مواد آزمایشی شامل ۱۶ ژنوتیپ چغندر قند بود. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر کلیه صفات مورد مطالعه به غیر از صفت میزان سدیم ریشه اختلاف معنی دار وجود داشت. بر اساس نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام صفات عملکرد قند ناخالص، درصد قند ملاس، درصد قند ناخالص، با توجیه ۹۹/۸۹ درصد از تغییرات عملکرد قند خالص به عنوان موثرترین صفات در توجیه عملکرد قند خالص مطرح شدند. همچنین بر اساس نتایج تجزیه علیت صفات عملکرد قند ناخالص و درصد قند ناخالص اثر مستقیم مثبت و معنی دار و درصد قند ملاس اثر مستقیم منفی و معنی دار بر عملکرد قند خالص داشتند. در تجزیه عاملی داده­ها نیز پنج عامل شناسایی شدند که ۶۲/۸۱  درصد از کل واریانس دادها را توجیه نمودند و در نهایت در تجزیه کلاستر در فاصله تشابه ۱۰، سه گروه ایجاد شد که کلاستر شماره ۲ از نظر صفات نمره زردی، نمره یکنواختی، نمره رشد، تعداد بوته سالم، عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص، درصد قند خالص، درصد استحصال و عملکرد قند خالص در گروه a (بالاترین مقدار) و از نظر صفات پتاسیم ریشه و آلکالیته در گروه b (کمترین مقدار) را به خود اختصاص دادند در نهایت بر اساس نتایج تجزیه رگرسیون و تجزیه علیت صفت درصد قند ناخالص به عنوان موثرترین صفت بر عملکرد قند خالص و ژنوتیپ های کلاستر ۲ به عنوان ژنوتیپ های قابل کشت در شرایط وجود آلودگی رایزوکتونیا شناسایی شدند.

Rhizoctonia, Root Yield, Factor Analysis, Cluster Analysis, رایزوکتونیا, عملکرد ریشه, تجزیه به عامل ها, تجزیه کلاستر