مهدیه ارشدی بیدگلی
حسن امیری اوغان
محمدحسین فتوکیان
بهرام علیزاده

به منظور مطالعه تنوع و ارتباط بین عملکرد و اجزای عملکرد دانه کلزا، آزمایشی براساس روش لاین×تستر،  در ۱۵ دورگ حاصل از تلاقی سه ژنوتیپ کلزای بهاره پرمحصول (SPN۳۴، RGS۰۰۳ و SPN۱) به عنوان تستر، با پنج ژنوتیپ کلزای بهاره با عملکرد متوسط (SPN۳، SPN۹، SPN۳۶، SPN۳۰ و DH۴) به عنوان لاین، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۲ تکرار اجرا شد و از نظر ۲۱ صفت ارزیابی شد. میانگین مربعات دورگ ها برای همه ۲۱ صفت بجز طول دوره گل دهی، در سطح احتمال ۵ تا ۱ درصد معنی دار شد. عملکرد دانه کلزا دارای همبستگی مثبتی با عملکرد روغن (**۹۹۹/۰)، عملکرد بیولوژیک (**۸۶۸/۰)، ارتفاع اولین خورجین از سطح زمین (**۶۲۷/۰)، تعداد دانه در خورجین  (**۵۴۶/۰) و طول خورجین (**۵۲۳/۰) بود. براساس نتایج تجزیه علیت عملکرد روغن بیشترین اثر مستقیم (۰۱۶/۱)و درصد روغن بیشترین اثر غیرمستقیم (۳۷۹/۰) را بر عملکرد دانه داشت. نتایج تجزیه خوشه ای  براساس مربع فاصله اقلیدوسی و روش وارد، دورگ ها را در سه خوشه قرار داد و صحت نتایج تجزیه خوشه ای با استفاده از تجزیه تابع تشخیص به طور کامل تایید شد. در نتایج تجزیه به مولفه های اصلی شش مولفه مستقل از هم تشخیص داده شدند بطوری که این مولفه ها توانستند ۲۰/۸۹ درصد از تغییرات کل داده را تبیین کنند. به طورکلی، مهم ترین صفت تاثیرگذار بر عملکرد دانه کلزا، عملکرد روغن بود که می تواند برای انتخاب مستقیم عملکرد دانه در نسل های در حال تفرق مورد استفاده قرار گیرد.

Cluster analysis, Genetic diversity, Oilseed rape, Path analysis, Principal components analysis, تجزیه به مولفه های اصلی, تجزیه خوشه ای, تجزیه علیت, تنوع ژنتیکی, کلزا