محمدرضا راحمی - Department of Plant Breeding and Biotechnology, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources and Department of Plant Breeding, Nuclear Agricultural Research School, Nuclear Science and Technology Research
احد یامچی - Department of Plant Breeding and Biotechnology, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
سعید نواب پور - Department of Plant Breeding and Biotechnology, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
حسن سلطانلو - Department of Plant Breeding and Biotechnology, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
پیتر روپستورف - Department of Biochemistry and Molecular Biology, University of Southern Denmark

در بین غلات، گندم به­ عنوان یک محصول استراتژیک در جهان مورد توجه می­باشد. کیفیت نان این محصول متاثر از خواص فیزیکی و شیمیایی گلوتن ­دانه گندم می­باشد. به منظور دستیابی به لاین­هایی با خصوصیات کیفی برتر، پرتوتابی فیزیکی با منبع تابش گاما روی رقم روشن با سطح زیر کشت بالا طی همکاری سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین­ المللی انرژی اتمی در ایران انجام گردید. برای بررسی تاثیر پرتو گاما بر خصوصیات مورفولوژیکی و عملکردی گندم، رقم روشن و لاین­های موتانت آن در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در مزرعه آزمایشی زعفرانیه شهرستان کرج در سال زراعی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ کشت شدند. خصوصیات مورفولوژیکی و زراعی رقم و لاین های موتانت شامل ارتفاع، طول پدانکل، ارتفاع پانیکول، تعداد پانیکول، سطح برگ و عملکرد اندازه­ گیری شد. پس از برداشت، نیز خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، آزمایشات شیمیایی (درصد پروتئین، عدد زلنی، حجم نان، درصد رطوبت دانه، سختی دانه و گلوتن تر)، آزمون فارینوگراف (زمان رسیدن خمیر، پایداری خمیر، زمان شل شدن خمیر پس از ۱۰ و ۲۰ دقیقه، ارزش والریمتری و عدد کیفی فارینوگراف) و آزمون اکستنسوگراف (حداکثر مقاومت به کشش، مقاومت به کشش بعد از ۵ دقیقه، قابلیت کشش، مقاومت نسبی و انرژی لازم جهت کشیدن خمیر) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که در لاین روشن۳ عدد زلنی، میزان سختی دانه، گلوتن مرطوب و درصد پروتئین نسبت به شاهد افزایش معنی­دار داشت. با بررسی صفات فارینوگرافی در لاین روشن۳، درصد جذب آب، پایداری خمیر و ارزش والریمتری افزایش معنی­ دار و درجه سست شدن خمیر بعد از ۱۰ و ۲۰ دقیقه کاهش معنی­داری نسبت به شاهد نشان داد. لاین نامبرده افزایش معنی ­داری از نظر صفات اکستنسوگرافی نسبت به بقیه ژنوتیپ­های مورد بررسی داشت. از اطلاعات بدست آمده در این بررسی می­توان نتیجه گرفت که اصلاح به روش موتاسیونی قادر به بهبود صفات کیفی در گیاهان زراعی می­باشد.    

Chemical experiments, Extensograph test, Farinograph test, Mutant and Wheat, آزمون اکستنسوگراف, آزمایشات شیمیایی, آزمون فارینوگراف, لاین موتانت