اسماعیل قلی نژاد - University of Payame Noor
رضا درویش زاده - urmia university

کنجد از جمله گیاهانی می­ باشد که به دلیل محتوای بالا (۵۲ – ۴۷ درصد) و کیفیت مناسب (میزان کم کلسترول و وجود برخی آنتی ­اکسیدان ­ها) روغن دانه­ های آن، نقش مهمی در سلامت انسان دارد. آزمایشی با هدف بررسی عکس­ العمل هشت توده محلی کنجد به تنش خشکی بر اساس عملکرد دانه و شاخص­ های تحمل به خشکی به صورت فاکتوریل- اسپلیت پلات با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی هنرستان کشاورزی ارومیه اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل سطوح مختلف آبیاری (آبیاری نرمال: آبیاری بعد از ۷۰ میلی­متر تبخیر و تعرق گیاه یا ETc، تنش ملایم: آبیاری بعد از ۹۰ میلی ­متر ETc و تنش شدید: آبیاری بعد از ۱۱۰ میلی­ متر ETc)، فاکتور فرعی شامل عدم تلقیح و تلقیح با دو گونه قارچ میکوریزای Glomus mosseae، Glomus intraradices و فاکتور فرعی فرعی شامل هشت توده­محلی کنجد (جیرفت ۱۳، محلی طارم زنجان، محلی مغان، ناز چند شاخه، TC-۲۵، TS-۳، داراب ۱۴ و دشتستان ۵) بود. ۱۰ شاخص تحمل به خشکی شامل میانگین بهره­ وری (MP)، شاخص تحمل تنش (STI)، میانگین هندسی بهره­ وری (GMP)، میانگین هارمونیک (HARM)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص مقاومت به خشکی (DI)، شاخص میزان محصول در محیط ­های غیرتنش و تنش (SNPI)، شاخص تحمل به تنش اصلاح شده در شرایط آبیاری مطلوب (MPSTI) و شاخص تحمل به تنش اصلاح شده در شرایط تنش ملایم و شدید خشکی (MSSTI) بر اساس عملکرد دانه در شرایط آبیاری مطلوب (YP)، عملکرد دانه در شرایط تنش ملایم خشکی (YS-mild) و عملکرد دانه در شرایط تنش شدید خشکی (YS-severe) محاسبه شدند. در تجزیه خوشه ­ای، توده­ های محلی کنجد بر اساس شاخص­های تحمل تنش و عملکرد در شرایط مختلف آبیاری در سه گروه قرار گرفتند. بر اساس نتایج بای­پلات، توده­ های محلی طارم و محلی مغان به­عنوان توده­ های متحمل، توده TS-۲۵به­عنوان نیمه متحمل و بقیه توده­ ها نسبتا حساس شناخته شدند.     

Biplot, Cluster analysis, Drought stress, Local landraces, Sesame, بای­ پلات, تجزیه خوشه­ای, تنش خشکی, توده محلی, کنج