برآورد ارزش اصلاحی لاین های تریتی پایرم ثانویه ایرانی برمبنای شاخص های تحمل به تنش در شرایط تنش شوری با روش بهترین پیش بینی خطی متعادل

اگر چه لاین­های غله جدید تریتی پایرم اولیه غیر ایرانی تولید و مقاومت قابل توجهی به تنش شوری از خود نشان داده­اند ولی دارای ریزش سنبلچه هنگام رسیدن، پنجه­دهی چند مرحله­ای زیاد و دوره رشد طولانی می­باشند که تاکنون با تلاقی آنها با ارقام گندم ایران تحقیقاتی در جهت تولید لاین­های تریتی پایرم ثانویه انجام شده است. به­منظور بررسی پاسخ ۱۳ لاین تریتی پایرم اولیه غیرایرانی(۲n=۶x=۴۲, AABBEbEb)، ۹۲ لاین تریتی پایرم ثانویه ایرانی (F۶-F۷; ۲n=۶x=۴۲, AABBD(۱-۶)"Eb(۱-۶)")، به همراه ۶ رقم گندم ایرانی و یک لاین امید بخش تریتیکاله به تنش شوری آزمایشی بصورت طرح آلفا لاتیس با دو تکرار در دو محیط نرمال (EC=۱ dS/m) و تنش شوری (EC=۱۲ dS/m) در دو سال زراعی ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ در شرایط آب و هوایی کرمان انجام شد. نتایج نشان داد عملکرد دانه به شدت تحت تاثیر تنش شوری قرار گرفته و در لاین­های حاصل از تلاقی کتلیکومMa/b × ، فلاتMa/b × ، امید × (Ka/b)(Ca/b)، نیکنژاد × (Ka/b)(Ca/b)، شتردندان × Ka/b، روشن × Az/b و همچنین تریتی پایرم اولیه غیر ایرانی، ارقام گندم ایرانی و تریتیکاله به ترتیب به نسبت ۰۶/۱۱، ۳۷/۹، ۳۰/۴، ۹۸/۴، ۹۸/۷، ۵۸/۱۲، ۴۸/۳ و ۹۰ /۱۹ و ۸۷/۱۵ کاهش یافت. ارزیابی تحمل به تنش در ژنوتیپ­های مورد بررسی به کمک شاخص­های تحمل نشان داد شاخص STI به دلیل داشتن بیشترین همبستگی با عملکرد دانه تحت تنش شوری از کارایی بالاتری برای انتخاب ژنوتیپ­های مقاوم به تنش برخوردار است. همچنین نتایج نشان داد، رتبه­بندی لاین­ها براساس ارزش­های اصلاحی با استفاده از روش بلاپ راهی مناسب برای گزینش لاین­های مقاوم به شوری با پتانسیل عملکرد بالا بود. لاین تریتی پایرم اولیه غیر ایرانی (Cr/b)(Ka/b) و لاین­های تریتی پایرم ثانویه ایرانی حاصل از تلاقی نیکنژاد × (Ka/b)(Cr/b) و امید × (Ka/b)(Cr/b) بر اساس رتبه­بندی بلاپ از اهمیت بیشتری برای شرکت در مطالعات آتی جهت انتخاب و معرفی به­عنوان ارقام مقاوم به شوری با پتانسیل عملکرد بالا برخوردار هستند.  

Keywords:

Best linear unbiased prediction (BLUP) , Iranian secondary tritipyrum lines (ISTL) , Non-Iranian primary tritipyrum lines (NIPTL) , Salt stress , Stress tolerance indices , تریتی پایرم اولیه غیر ایرانی (NIPTLs) , تریتی پایرم ثانویه ایرانی (ISTLs) , شاخص های تحمل به تنش شوری , ارزش اصلاحی و بهترین پیش بینی خطی متعادل (BLUP)