محدثه غلامی - University of Maragheh
ناصر صباغ نیا - University of Maragheh
مجتبی نورآیین - University of Maragheh
فریبرز شکاری - University of Maragheh
محسن جان محمدی - University of Maragheh

  گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) تنها گیاه دانه روغنی است که بومی ایران بوده و کشور ما به­عنوان یکی از مراکز تنوع آن شناخته می شود. مطالعه تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های مختلف، اطلاعات با ارزشی را درباره نگهداری و استفاده از ژرم پلاسم در اختیار اصلاح گران قرار می دهد تا از آن برای افزایش کارآیی برنامه های اصلاحی استفاده کنند. به­منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی گلرنگ، ۶۴ ژنوتیپ گلرنگ توسط ۲۰ صفت زراعی و موفولوژیکی مورد بررسی قرار گرفت. تعداد دانه چروکیده طبق فرعی دارای بیشترین ضریب تغییرات و قطر طبق فرعی دارای کمترین ضریب تغییرات بود. همچنین صفات وزن دانه طبق فرعی، تعداد شاخه فرعی، تعداد طبق شاخه فرعی، قطر طبق اصلی، عملکرد تک بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه نیز دارای ضریب تغییرات نسبتا بالایی بودند. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای با استفاده از صفات مورفولوژیکی و بر اساس فاصله اقلیدسی و به روش وارد انجام گرفت نشان داد ۵ خوشه مختلف وجود داشت. ژنوتیپ های خوشه سوم از نظر صفات مهمی همچون وزن هزاردانه، عملکرد دانه و محتوای روغن برتر بودند در حالی­که خوشه های دیگر از نظر تعداد طبق و شاخص برداشت حایز اهمیت بودند. تجزیه خوشه ای بر اساس صفات مورفولوژیک و زراعی نتوانست ژنوتیپ ها ی گلرنگ را از لحاظ منشا جغرافیایی تفکیک نماید و ژنوتیپ ها ی ایرانی در بیشتر خوشه ها حضور داشتند که این امر نشان دهنده تنوع بالای ژنوتیپ ها ی ایرانی است. لذا بر اساس عدم تطابق تنوع ژنتیکی و جغرافیایی بدست آمده در این مطالعه به نظر می رسد که انتخاب ژنوتیپ ها جهت اجرای برنامه های اصلاحی در گلرنگ بهتر است با استفاده از تنوع ژنتیکی صورت گرفته و از توده های بومی گلرنگ زراعی ایران بعنوان یک منبع غنی ژنتیکی در برنامه های به نژادی گلرنگ استفاده شود

Multivariate analysis of variance, Genetic variation, Safflower, Morphologic traits, تجزیه واریانس چندمتغیره, تنوع ژنتیکی, گلرنگ, صفات مورفولوژیکی