تاثیر اتیل متان سولفونات (EMS) بر برخی ویژگی های بیوشیمیایی و مقدار استویوزید و ربادیوزیدA در نمونه های باززایی شده از کالوس های گیاه استویا (Stevia rebaudiana Bertoni)

      به­منظور بررسی اثرات ماده جهش­زای اتیل متان سولفونات (EMS) بر برخی خصوصیات بیوشیمیایی در  گیاهان باززایی شده از کالوس در گیاه استویا، دو آزمایش با سه تکرار اجرا گردید. در آزمایش اول، که به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد، ریزنمونه­های برگی جهت تمایز­زدایی و کالوس­زایی به محیط کشت  MSحاوی ۱/۰ میلی­گرم در لیتر تنظیم­کننده رشدی تیدیازرون منتقل شدند. توده­های کالوسی با غلظت­های مختلف EMS (۱/۰ درصد، ۲/۰ درصد و ۵/۰ درصد) در زمان­های (۳۰، ۶۰ و ۱۲۰ دقیقه) تیماردهی و روی محیط کشت MS واکشت شدند. نتایج آزمایش اول نشان داد که برخی از خصوصیات کالوس­های باززایی شده تحت تاثیر غلظت­های مختلف اتیل متان سولفونات و زمان­های متفاوت در معرض قرار­گیری و اثرات متقابل این دو فاکتور، قرار گرفتند. به­طوری­که با افزایش غلظت و مدت زمان در معرض قرارگیری، میزان و شاخص­های باززایی توده­های کالوسی به صورت مستقیمی کاهش یافت. در آزمایش دوم که به صورت طرح کاملا تصادفی اجرا شد، هر گیاه باززایی شده از کالوس­های تحت تیمار اتیل متان سولفونات­، به­عنوان یک رویداد جهش درنظر گرفته شده و جمعیت کلونی با سن مشابه از هر گیاهچه منحصر به فرد تهیه و بعد از دو ماه، خصوصیات فیتوشیمیایی و مقدارگلیکوزیدهای قندی (استویوزید و ربادیوزید A) گیاهان اندازه­گیری شد. نتایج آنالیز نشان داد که عامل جهش­زای اتیل متان سولفونات اثر کاملا معنی­داری بر صفات فیتوشیمیایی و گلیکوزیدهای قندی استویوزید و ربادیوزیدA در سطح یک درصد داشت. در میان موتانت­های مطالعه شده موتانت­های M۶، M۱۰، M۱۱، M۱۸ و M۱۹ دارای صفات فیتوشیمیایی مطلوب­تری نسبت به سایر نمونه­ها بودند، همچنین موتانت M۸ بیشترین درصد تغییرات مقدار استویوزید و ربادیوزید A را به ترتیب با ۳/۸۷ و ۳/۵۸ درصد افزایش نسبت به  نمونه شاهد داشت.  

Keywords:

Callus , EMS , Mutant , Rebaudiosid , Steviosid , Stevia plant , جهش , کالوس , EMS , استویوزید , ربادیوزید A و گیاه استویا