محمد مرادی - Department of Agronomy and Plant Breeding, Shoushtar Branch, Islamic Azad University, Shoushtar, Iran
مهدی سلطانی حویزه - Department of Plant Breeding, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
احسان شهبازی - College of Agriculture, Shahrekord University

کارایی هر برنامه اصلاحی عمدتا به میزان و جهت همبستگی بین عملکرد و اجزای آن و اهمیت نسبی هر جزء شرکت کننده در افزایش عملکرد بستگی دارد. جهت بررسی موثرترین صفات و نیز عوامل پنهانی دخالت کننده در ایجاد تنوع بین ارقام کلزا، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۱۷ ژنوتیپ در ۴ تکرار در سال زراعی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ در مزرعه ای در صفی آباد واقع در شهرستان دزفول اجرا گردید. نتایج ضرایب همبستگی نشان داد که عملکرد دانه با وزن هزار دانه و تعداد دانه در غلاف بیشترین همبستگی مثبت را داشت و در سطح احتمال ۱ درصد معنی دار بود. انجام رگرسیون مرحله ای برای کلیه صفات اهمیت و نقش تعیین­کننده صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف، شاخص برداشت و تعداد روز تا رسیدگی را بر عملکرد ژنوتیپ ها نشان می دهد. نتایج تجزیه مسیر نشان داد که صفات تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه بیشترین اثر مستقیم مثبت را بر عملکرد دانه دارا بودند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که صفات تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه بیشترین همبستگی را با مولفه اول و صفات تعداد روز تا رسیدگی، تعداد روز تا گل دهی و طول دوره گل دهی بیشترین همبستگی را با مولفه دوم داشتند. با انجام تجزیه و تحلیل عامل ها، دو عامل مهم شناسایی شدند که عامل اول «صفات مرتبط با عملکرد و یا عامل مقصد فیزیولوژیک» و عامل دوم عامل «رشد رویشی» تعیین گردید. بنابراین امکان استفاده از این صفات در برنامه های اصلاحی برای بهبود عملکرد دانه ارقام بهاره کلزا به عنوان معیار انتخاب وجود دارد.

Canola, Factor Analysis, Principal Comp onents, Path analysis, Step-wais Regression, همبستگی, تجزیه علیت, روش های آماری چند متغیره و کلزا